‘Nếu bạn không ở lại được thì là
do năng lực chưa vượt trội hơn người bản xứ, chứ không phải vì di cư khổ
nên không thèm ở’, chị Trần Như viết.
Bài viết dưới đây là của chị Trần Như, 38 tuổi,
người Hà Nội, đang làm việc tại một công ty sản xuất phụ tùng ôtô ở
Ontario, Canada. Chị Như cho biết, khi ở Việt Nam, vợ chồng chị đã có
công việc và thu nhập tốt, vợ làm việc cho tổ chức nước ngoài, chồng có
cơ sở kinh doanh riêng, có đầy đủ nhà lầu, xe hơi. Tuy vậy, lo lắng vì
môi trường ô nhiễm, lúc con đi học lại gặp nhiều vấn đề nên khi có cơ
hội, chị sang Canada làm việc, rồi đưa cả chồng, con qua đây. Sau 2 năm ở
bên này, gia đình chị có cuộc sống rất thuận lợi nên dự định sẽ định cư
lâu dài:
Di cư tới những nước phát triển hơn đang là xu hướng
bùng nổ tại Việt Nam nhưng đây không phải là sự lựa chọn phù hợp cho mọi
người.
Tôi từng làm cho nhà nước, tổ chức phi chính phủ, công
ty đánh giá ISO của Đức, Mỹ và công ty sản xuất của Nhật khi ở Việt
Nam. Hiện tôi làm trưởng phòng chất lượng cho một công ty sản xuất tại
Canada. Khi ở Việt Nam, tôi làm việc 44 – 45 giờ/tuần, còn tại Canada,
tôi chỉ làm 40 giờ, có phần nhàn nhã hơn và dành được nhiều thời gian
cho con cái. Ngoài nghỉ thứ 7, chủ nhật, tôi còn có 7 kỳ nghỉ cuối tuần
dài gồm hai ngày cuối tuần và một ngày nghỉ thường vào thứ hai. Tất
nhiên kỳ nghỉ Giáng sinh dài nhất. Ngoài ra, các công ty sản xuất thường
có cả kỳ nghỉ hè 1-2 tuần.
Ở đây, lương trả cho những người làm vị trí như tôi
hoặc khối văn phòng thường theo năm, tức theo khối lượng công việc của
vị trí đó, đôi lúc bận việc quá ở lại ngoài giờ cũng không có tiền làm
thêm. Tuy nhiên, nếu có việc bận ra ngoài vài tiếng hoặc đến muộn, về
sớm vài giờ, bạn chỉ cần thông báo cho người có liên quan là được. Những
người không bận rộn gì ở nhà thì có thể làm lương theo giờ, làm ngoài
giờ để được hưởng 150% lương, để có thêm tiền đi du lịch. Vậy nên có
chuyện anh chồng làm kỹ sư cho Boeing lương trả theo năm còn chị vợ làm
công nhân lương trả theo giờ nhưng bà vợ chịu làm thêm nhiều nên lương
cao hơn cả anh chồng. Tôi còn biết một chú công nhân làm cho hãng sản
xuất ôtô lớn, khi nghỉ hưu nhận được tiền từ quỹ công đoàn và các loại
bảo hiểm cỡ 0,5 triệu đôla. Hằng tháng vẫn nhận tiền lương hưu đều đặn
cộng với tiền tích lũy bao năm nên ông mua xe mui trần cổ và du thuyền
nhỏ để tận hưởng cuộc sống.
Nhiều người cho rằng người nhập cư chịu thiệt thòi vì
nước sở tại thường ưu tiên việc làm cho công dân của họ. Nhưng thực tế,
nếu di cư hợp pháp đến Canada và có giấy phép làm việc, bạn có thể ứng
tuyển mọi vị trí (trừ các việc liên quan đến an ninh quốc phòng). Không
doanh nghiệp/tổ chức nào phân biệt đối xử về chủng tộc, giới tính, tôn
giáo, tình trạng sức khỏe, tuổi tác trong quá trình tuyển dụng, bởi như
vậy là phạm luật. Như tôi, chưa là thường trú nhân của Canada, nhưng vẫn
xin được việc tốt, không bị ai kỳ thị.
Như vậy, nếu ai ra nước ngoài và khó xin việc, thì chỉ
là do năng lực của họ chưa vượt trội hơn người bản xứ. Bạn có thể giỏi ở
Việt Nam nhưng tiếng Anh của bạn hạn chế, ngay cả các bạn thi IELTS với
điểm nói 7.0-8.0 thì vẫn gặp khó khăn nếu vào làm công việc liên quan
đến kỹ thuật hoặc tài chính. Khi đó, từ chuyên ngành nhiều như “lá mùa
thu” nên nếu bạn không chuẩn bị kỹ thì cũng không hiểu vấn đề. Không
những thế, dân tới Canada từ rất nhiều nước khác nhau nên giọng nói đôi
lúc khá khó nghe. Tôi từng làm việc với những khách hàng gốc Ấn, Nga,
Ucraina, Hà Lan… , ban đầu nghe không hiểu hết được nhưng khi đã có vốn
từ và hiểu biết thì sẽ thẩm âm tốt.
Bởi vậy, chuyện nhiều người đi du học xong không xin
được việc để ở lại là hết sức bình thường. Mới học xong, chưa có kinh
nghiệm, cũng không quá xuất chúng thì rất khó xin việc, ngay cả với
người bản xứ. Bạn thử nghĩ xem, một năm có bao nhiêu ngàn người đi du
học thì tỷ lệ bao nhiêu người xin được việc để ở lại. Vậy nên, nếu bạn
không định cư được ở các nước phát triển, là do chưa đủ xuất sắc chứ
không phải vì di cư khổ lắm nên không thèm ở.
Phố Tàu Toronto có đủ loại trái cây miền nhiệt đới
Còn khi đã ở lại được, khẳng định được vị trí, giá trị
của mình, bạn sẽ có rất nhiều điều thuận lợi chứ không chỉ mỗi nếm khổ ở
xứ người.
Thứ nhất, bên này cuộc sống rất tiện nghi. Nhà có hệ
thống sưởi và điều hòa, bạn có thể mặc đồ mùa hè quanh năm. Tất cả các
ngôi nhà đều có hệ thống báo cháy theo quy định, nấu ăn hơi khói là
chuông báo động réo inh ỏi. Thành phố 10.000 dân cũng có một trung tâm
thể dục công cộng với hệ thống bể bơi nước ấm, sauna, xông hơi mà vé
cũng chỉ 3 – 4 đôla một người mỗi lần. Nếu ai chăm đi tập, mua vé năm
thì chỉ khoảng 220 đôla. Thành phố 20.000 dân như chỗ tôi ở thì có 2
trung tâm thể thao lớn và hiện đại.
Người dân nơi đây thích sống ở ngoại ô hơn vì có nhiều
không gian cho hoạt động ngoài trời, họ thích mua cano nhỏ, thuyền
kayak, nhà nào khá hơn mua du thuyền đi vi vu đây đó. Mùa đông lạnh thì
người nghỉ hưu sẽ sang California (Mỹ) tận hưởng nắng ấm, mùa xuân lại
quay về.
Ở đây, tôi cũng được hưởng dịch vụ y tế tốt. Bác sĩ, y
tá thân thiện, hầu như chưa thấy ai phàn nàn về thái độ của nhân viên y
tế. Một lần, tôi bị tai nạn xe hơi, khi vào nhập viện là 7-8 y tá, bác
sĩ vây quanh. Một cô y tá bảo tôi: “Áo choàng của chị đẹp quá, tôi sẽ
cởi ra chứ không cắt nó nhé”. Sau đó, một vị bác sĩ đến từ Somali nói
tiếp: “Đúng rồi, đừng cắt bỏ chiếc áo, nó đẹp quá”.
Lần đó, tôi không phải trả một xu viện phí nào. Thẻ
bảo hiểm y tế của chính phủ sẽ trả chi phí khám chữa bệnh. Thẻ bảo hiểm y
tế của công ty sẽ trả 90% chi phí thuốc men. Tôi có ông anh bị bệnh
viêm gan B, thuốc uống mỗi ngày một viên hết 27 đôla. Do vợ chồng anh
đều đi làm nên thẻ bảo hiểm y tế của hai người trang trải hết, anh không
phải chi trả gì.
Tất nhiên, khi muốn gặp bác sĩ, bạn cần đặt hẹn và tùy
theo bác sĩ ở đâu mà lịch hẹn sẽ nhanh hay chậm. Nhiều bệnh viện ở các
thành phố lớn quá tải nên cũng có tình trạng chờ hơn nửa ngày mới được
khám.
Điều tôi thấy “được” nhất khi sang đây là là chuyện
học hành của con cái. Con tôi học trường công giáo, trẻ ở đó rất lịch
sự. Con tôi vốn rất nhút nhát. Khi ở Việt Nam, ngày nào đi học cháu cũng
bị vài bạn to lớn hơn bắt nạt. Sang đây, cháu hoà nhập rất nhanh, chưa
khi nào bị ai bắt nạt. Thi thoảng, cô hiệu trưởng còn tới ngồi đọc sách
với cháu.
Ngoài ra, trường không gây áp lực bắt các bé phải học.
Bé nào học giỏi, học kém đều được cô thưởng như nhau nên trẻ rất thích
đi học. Chương trình học thiên về tư duy chứ không dạy học vẹt. Theo
thống kê chỉ có 27% trẻ sẽ đủ giỏi để vào đại học, số còn lại sẽ học các
trường nghề. Do vậy cha mẹ nếu muốn con vào top 27% kia thì nên dạy
thêm ở nhà. Những người học nghề ra, nếu có tay nghề tốt, thu nhập của
họ cũng tương đương kỹ sư, nên cha mẹ ở đây họ để con vui chơi và học
theo sở thích. Một mặt trái của việc học nhẹ nhàng, không áp lực ở tiểu
học là trẻ khi lên đại học nếu học quá căng thẳng là chúng không chịu
được, lại xin chuyển xuống cao đẳng.
Tất nhiên, không ở đâu là thiên đường cả. Chỗ nào cũng có cái được, cái mất.
Tại nơi tôi đang ở, việc sử dụng dịch vụ đắt hơn Việt
Nam (như vậy cũng đúng thôi, nếu không lấy đâu ra tiền trả lương cao cho
người lao động). Thuế phải đóng cao hơn. Rau hơi đắt chút, nhất là vào
mùa đông. Đi ăn phở đắt hơn ở Việt Nam. Nhà khá đắt vì Trung Quốc, Hàn,
Nhật đổ tiền mua nhà ở Canada những năm gần đây nhiều quá.
Ăn hàng với các món phục vụ tại bàn khá đắt nhưng ăn
buffet thì giá lại không cao hơn ở Việt Nam. Có nhà hàng phục vụ cả
càng cua huỳnh đế thoải mái nhưng giá cũng chỉ 25 đôla một người. Pizza,
đồ ăn nhanh, cà phê giá cũng chỉ bằng hoặc thấp hơn giá tiền ở Việt Nam
và so với thu nhập ở đây thì quá rẻ.
Tôi thấy đồ ăn mua ở siêu thị rất rẻ so với thu nhập,
nhập chí nếu quy đổi ra tiền Việt. Nhiều mặt hàng như cá hồi, tôm hùm,
thịt bò, trái cây đủ loại, kem, sữa chua, sữa, sữa tắm, mỹ phẩm, quần
áo… vẫn rẻ hơn ở nhà nhiều. Bạn có thể ăn cá hồi, thịt bò, tôm sú hằng
ngày. Chi phí mua đủ loại thực phẩm của nhà tôi (ăn theo sở thích chứ
không cần phải so đo tiết kiệm) một tháng chừng 500 đôla… Như vậy, chỉ
cần bạn đi làm thì chuyện ăn ngon, mua đồ hiệu ở xứ này không có gì là
to tát.
Nhiều người nói mua nhà và xe ở nước ngoài là phải trả
nợ cả đời. Điều này đúng, nhưng các bạn phải làm phép tính để so sánh
mới trực quan được. Ở Việt Nam, lương vợ chồng bạn dù mỗi người 30
triệu/tháng (có nhiều người cao hơn nữa, nhưng thực tế có bao nhiêu phần
trăm dân số được mức lương này), bạn đóng thuế thu nhập và bảo hiểm 3
triệu/tháng. Ước tính bạn sẽ chi cho con học ở trường tư khoảng 8 triệu,
học tiếng Anh một triệu/tháng, mua thực phẩm cho cả nhà 10 triệu, đi ăn
hàng 3 triệu, tiền điện nước một triệu, tiền xăng xe một triệu, nếu
dùng ôtô thì chi phí xăng – gửi xe – phí đường cỡ 7 triệu. Như vậy bạn
còn khoảng 25 triệu một tháng tức dư ra được 300 triệu/năm.
Nếu bạn mua nhà chung cư 3 tỷ thì bạn tiết kiệm 10
năm, mua xe một tỷ, bạn phải tiết kiệm hơn 3 năm. Đấy là về mặt lý
thuyết, còn thực tế có rất nhiều khoản chi phát sinh như cưới xin, thăm
hỏi, quà cáp, ốm đau, quần áo, du lịch, giúp việc… nên số tiền dành dụm
còn lại không bao nhiêu. Vậy thì trừ khi bố mẹ làm doanh nhân, cán bộ…
mới có tiền cho con đi du học hoặc đứa trẻ xuất sắc có học bổng, không
thì tiền đâu cho con du học.
Ở Canada ai cũng tự lập, chuyện đi làm mua nhà trả góp
10 năm tới 30 năm là bình thường, không có gì là nghèo khổ hay là việc
đáng thương với riêng người nhập cư cả. Thậm chí người nhập cư thường là
những người có học thức và tài sản, họ còn mua nhà thời hạn ngắn hơn
dân bản xứ nhiều.
Nếu 2 vợ chồng cùng đi làm, tiền trả nhà chiếm khoảng
30-50% thu nhập của một người, con đi học không mất tiền, các chi phí
khác cũng không nhiều nên còn dư ra khá khá. Ai khéo tính toán có khi
còn mua được thêm 1-2 căn nhà cho thuê. Xe hơi thì sẽ rẻ hơn khoảng 3
lần so với ở Việt Nam. Ai nhiều tiền thì mua xe xịn, ít tiền thì mua xe
thường đã qua sử dụng.
Nói chung, tôi đang hạnh phúc với cuộc sống ở đây, do
từ nhỏ đã đi học xa nhà và dễ hòa nhập nên không nhớ Việt Nam đến mức
muốn bỏ về, nhưng nhớ gia đình. Ở bên này thuận lợi cho cả gia đình. Con
cái không phải vất vả học tiếng Anh, bố mẹ không phải cày kéo vất vả để
tích tiền cho con đi du học.
Ai cũng có quyền lựa chọn nơi sống tốt và phù hợp cho
sự phát triển của mình, gia đình. Tuy nhiên, các bạn thuộc tuýp khó hòa
nhập, ngôn ngữ hạn chế thì phải cân nhắc thật kỹ.
Thanh Trần
No comments:
Post a Comment