Sunday, December 6, 2020

TẠP CHÍ XÃ HỘI Pháp : Tình trạng nghèo khó gia tăng, giới trẻ là nạn nhân hàng đầu

Một điểm phân phát thực phẩm của Hiệp hội Restos du Coeur cho người có hoàn cảnh khó khăn ở Sarcelles, ngoại ô Paris, Pháp. © Thomas Giraudeau/RFI
Thùy Dương
Vì khủng hoảng Covid-19, nhiều người Pháp lâm vào hoàn cảnh bấp bênh, ngày càng có nhiều người phải sống dưới ngưỡng nghèo. Nếu như về sức khỏe, tính mạng, người cao tuổi là nạn nhân chính của virus corona, thì về mặt kinh tế, giới trẻ mới là nạn nhân hàng đầu.


Ngày 29/11/2020, trả lời phỏng vấn của RFI Việt ngữ về tác động của đại dịch Covid-19 đối với tình trạng nghèo khó tại Pháp, nhà xã hội học, chuyên gia về tình trạng sống bấp bênh và vai trò của xã hội, giáo sư Maryse Bresson, Đại học Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines, cho biết :

« Về hậu quả của đại dịch, chúng ta không có con số chính xác. Một người đứng đầu một hiệp hội đã đánh giá dựa trên những gì xảy ra năm 2008 và sau cuộc khủng hoảng 2008, cho rằng có thể có thêm 1 triệu người bị đẩy vào cảnh nghèo khó. Còn UNEDIC, cơ quan quản lý bảo hiểm thất nghiệp, dự báo là (đến cuối năm 2020) có thêm 900.000 người thất nghiệp. Số người nghèo trước khi xảy ra khủng hoảng Covid-19 là khoảng 9 triệu - 9,3 triệu người. Như vậy, nước Pháp sẽ vượt ngưỡng 10 triệu người nghèo, thậm chí có thể là đã vượt qua hoặc sắp vượt qua ngưỡng đó. »

Trên thực tế, các hiệp hội cứu tế như Restos du Cœur, Croix Rouge, Banques alimentaires đều báo động tình trạng số người khó khăn sống nhờ thực phẩm các hiệp hội cứu trợ đã tăng nhanh trong thời gian qua : tăng 10% đối với Restos du Cœur, 10-55% (Croix Rouge), 20-25% (Fédération des Banques alimentaires) và 30-35% (Secrours polulaires). Riêng với hiệp hội Restos du Cœur, cá biệt có những vùng mà số người đăng ký nhận thực phẩm cứu trợ đã tăng 45% (tỉnh Seine-Saint-Denis, ngoại ô Paris). Kể cả ở thủ đô Paris, con số này cũng tăng 30%. Theo Viện Thống Kê Pháp, INSEE, hiện tại ở Pháp có khoảng 5 triệu người sống nhờ thực phẩm được cứu tế.

Con số 10 triệu người nghèo trên tổng dân số Pháp 67 triệu là một tỉ lệ không nhỏ. Nhưng cũng phải nói rõ là ngay cả trước khi Covid-19 xảy ra kèm các theo hai đợt phong tỏa kéo dài, số người nghèo tại Pháp đã có xu hướng tăng từ hàng chục năm nay. Chuyên gia xã hội học Maryse Bresson khẳng định :

« Chính xác là như vậy, tình trạng nghèo khó tại Pháp đã trở nên nghiêm trọng ngay cả trước khi xảy ra khủng hoảng y tế. Như tôi đã nói về cuộc khủng hoảng 2008, trong vòng 10 năm sau khủng hoảng, tình trạng nghèo khó đã tăng, tỉ lệ người nghèo từ 13% hồi năm 2008 đã tăng lên thành 14,5%-14,8% vào năm 2018. Mỗi năm đều có sự thay đổi chút ít, nhưng dẫu sao thì trong cả giai đoạn đó, nước Pháp đã ghi nhận tỉ lệ người nghèo tăng khá nhanh, thêm 1,5% ».

Ngày 26/11/2020, Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng tại Pháp công bố « Báo cáo về tình trạng nghèo khó tại Pháp 2020-2021 ». Cho dù vẫn còn nhiều dữ liệu chưa được tổng hợp, nhưng với cách diễn đạt, trình bày dễ hiểu với đại chúng, Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng đã cho thấy toàn cảnh về tình trạng nghèo khó tại Pháp. Được hỏi về điều gì gây lo ngại nhất trong báo cáo mới về nạn nghèo khó tại Pháp, giáo sư Đại học Versailles Saint-Quentin-en-Yvelines giải thích :

« Đúng là vào ngày 26/11/2020, Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng cho thấy nước Pháp, vì có hệ thống xã hội có thể nói là khá hiệu quả, có khả năng bảo vệ người dân ít nhất cũng là trong ngắn hạn. Đối với cuộc khủng hoảng 2008, tình trạng nghèo khó không tăng ngay lập tức, hay không tăng mạnh ngay lập tức, nhưng đã kéo dài. Vì thế, điều khiến mọi người lo ngại trong báo cáo của Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng lần này là trong bối cảnh khủng hoảng đại dịch, với tình trạng GDP của Pháp sụt giảm, trong vòng 3, 5 hay 6 năm tới, cũng có thể là trong vòng 10 năm tới, chúng ta sẽ lại thấy thêm nhiều hệ quả phát sinh từ cuộc khủng hoảng dịch bệnh lần này.

Chúng ta phải chuẩn bị là sẽ có một cú sốc lớn sau khủng hoảng, nhưng cũng sẽ có những hệ quả kéo dài trong nhiều năm sau đó, giống như điều xảy ra hồi năm 2008. Tôi sợ rằng mọi chuyện sẽ lại diễn ra như vậy. Vì thế, điều quan trọng là phải xem chúng ta có thể làm được gì để tìm ra phương án giải quyết ».

Đại dịch Covid-19, kéo theo đó là các biện pháp hạn chế phòng dịch, đặt biệt là 2 đợt phong tỏa kéo dài, khiến nhiều người đã nghèo càng thêm khốn khó, nhất là những người làm các công việc theo thời vụ, hợp đồng ngắn hạn, những lao động không có trình độ … Nhưng không chỉ vậy, nhiều nhóm ngành nghề, nhất là những người làm nghề tự do, giới tiểu thương, nhà hàng, văn hóa, du lịch … cũng lâm cảnh bế tắc. Bà Maryse Bresson cho biết thêm :

« Họ không thuộc nhóm đối tượng người nghèo hay có cuộc sống bấp bênh mà trước đây chúng ta đã xác định được. Ở một chừng mực nào đó, đây là nhóm người nghèo mới. Các tiểu thương và nói chung là những người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa, chẳng hạn chủ hiệu sách … tôi không có ý nói là trước đây họ không có khó khăn, nhưng quả thật là trong bối cảnh hiện nay, họ đã lâm vào cảnh bấp bênh, do tác động của các biện pháp đã được triển khai để chống dịch bệnh.

Thế nhưng, họ lại được bảo vệ ít hơn so với người làm công ăn lương làm việc toàn thời gian, họ không được hưởng cùng một cơ chế bảo vệ. Hiện nay chính quyền đang thử áp dụng một số cơ chế mà trước đây chưa từng có. Chẳng hạn trước đây nhóm người này không được hưởng trợ cấp thất nghiệp bán phần, bởi vì họ là người tự kinh doanh buôn bán, hoạt động độc lập (không phải người làm công ăn lương) ».


Trở lại với Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng, báo cáo lần này đặc biệt lưu ý đến tình cảnh khó khăn của giới trẻ. Khác với tiêu chí đánh giá của Viện Thống Kê Quốc Gia INSEE vốn được sử dụng nhiều tại Pháp, theo đó ngưỡng nghèo được xác định dựa theo thu nhập 1.063 euro/tháng (tương đương 60% thu nhập bình quân của người Pháp), Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng xác định ngưỡng nghèo là mức thu nhập 885 euro/tháng (50% thu nhập bình quân của người Pháp).

Dựa trên số liệu năm 2018, cơ quan này cho biết trong tổng số 5,3 triệu người nghèo (8,3% dân số Pháp), có hơn 52% là thanh niên dưới 30 tuổi, đặc biệt là nhóm thanh niên 19 - 24 tuổi. Mức sống bình quân của thanh niên Pháp thấp hơn 2 lần so với mức sống bình quân của người Pháp nói chung. Về tình trạng của giới trẻ, chuyên gia Maryse Bresson lý giải :

« Nhiều thanh niên đang trong tình cảnh này. Họ là những người vốn dĩ đã có cuộc sống bấp bênh và nay lại càng lâm cảnh bấp bênh, khó khăn hơn trong bối cảnh như chúng đang thấy. Hiện giờ đang có hai vấn đề đặt ra cho giới trẻ. Trước hết là khó khăn về thị trường lao động. Trước đây,khi bắt đầu tham gia thị trường lao động, vốn dĩ họ đã ít có cơ hội được tuyển dụng hơn các nhóm lao động khác.

Trong hoàn cảnh hiện tại, nhu cầu tuyển dụng hầu như không còn, họ lại là nhóm người gia nhập thị trường lao động sau cùng và những người đến sau cùng thường là người phải ra đi đầu tiên (nếu có sa thải lao động). Các sinh viên thì không thể tìm được những việc làm thêm lặt vặt, hoặc đã có việc làm thêm, nhưng công việc bị ngưng lại, đặc biệt là trong ngành nhà hàng.

Ngoài ra, trên thực tế, cuộc sống của họ còn thêm khó khăn vì cơ chế an sinh xã hội. Chẳng hạn, chúng ta biết là họ không được hưởng trợ cấp RSA. Những người làm các công việc thời vụ thì ít cơ hội hưởng mọi chế độ bảo hiểm xã hội. Chính vì thế, cuộc sống của giới trẻ đặc biệt càng thêm bấp bênh.»


Về phía chính quyền Pháp, từ khi biện pháp phong tỏa được thông báo lần đầu tiên hồi mùa xuân, chính phủ đã công bố nhiều biện pháp như thất nghiệp bán phần,  hỗ trợ cho các nhà hàng, cửa hàng nhỏ lẻ phải đóng cửa và gần đây nhất là kế hoạch trợ cấp đặc biệt cho thanh niên. Một cách khách quan, báo cáo của đài quan sát tình trạng bất bình đẳng khẳng định Pháp vẫn là một trong những mô hình xã hội tốt nhất thế giới cho phép bảo vệ người nghèo tốt hơn ở phần lớn các nước giàu khác. Thế nhưng, vẫn có 2,2 triệu người phải sống trong cảnh « khốn khó » (dưới 708 euro/tháng, ở mức 40% thu nhập trung bình của người Pháp).

Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng gọi họ là « những người nghèo trong số những người nghèo » và coi là « không thể chấp nhận được » tình trạng là tại « một trong những nước giàu có nhất thế giới » mà lại có những người không có điều kiện sống xứng đáng với phẩm giá con người, không thể sống mà không có sự trợ giúp của cha mẹ, bạn bè, hay phải sống nhờ những công việc lặt vặt hoặc làm việc « chui », không khai báo hợp lệ … Về điểm này, giáo sư xã hội học Maryse Bresson nhận định :

« Tôi có cảm giác là chính phủ hành động không đủ để bảo vệ những người nghèo khổ nhất. Chính phủ đã không hành động, hoặc chỉ có rất ít hành động để giúp đỡ những người trong cảnh sống khó khăn nhất. Chính phủ mới chỉ hành động chủ yếu để tránh xảy ra tình trạng những người thuộc tầng lớp trung lưu hay có điều kiện khiêm tốn tại Pháp biến thành người nghèo.

Còn thì tôi phải nói rõ là chính phủ đã làm được rất ít cho người nghèo. Chẳng hạn khi có đợt phong tỏa đầu tiên, chính phủ đã có một số hành động để giúp người vô gia cư : Họ đã được đưa vào ở tạm trong các khách sạn, nhưng ngay khi hết phong tỏa thì họ lại bị đẩy ra ngoài. Bây giờ vấn đề này lại một lần nữa được đặt ra. Nói tóm lại là chính quyền chỉ có rất ít hành động để cứu giúp những người nghèo khổ nhất.

Do tỉ lệ người nghèo naychiếm đến 14-15% dân số Pháp, nên mới đây các thị trưởng, xã trưởng đã can thiệp và đề nghị là dành một phần, nếu tôi nhớ không lầm là khoảng 1% trong khoản tiền 100 tỉeuro của đại kế hoạch tái thiết kinh tế, để giúp người nghèo. Thế nhưng, cho đến nay, họ vẫn chưa nhận được hồi đáp của chính phủ. Vì thế, tôi nghĩ rằng chính sách hiện tại không hướng đến người nghèo. »

Đài quan sát tình trạng bất bình đẳng nhấn mạnh tương lai tình trạng sống bấp bênh tại Pháp sẽ phụ thuộc nhiều vào quyết sách của chính quyền. Không phải là nước Pháp không có phương tiện thực hiện, mà tất cả chỉ là sự lựa chọn chính trị của nhà chức trách.

Tạp Chí Xả Hội Pháp   

No comments:

Post a Comment