Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh – sáng tác bài hát Rừng Lá Thấp tặng ai ?

 

Bài hát "Rừng Lá Thấp"là một ca khúc nhạc vàng nổi tiếng, thuộc dòng nhạc lính của miền Nam trước 1975. Ca từ nhẹ nhàng, tình cảm nhưng ẩn chứa nỗi buồn xa cách, trong giai điệu thật mộc mạc và gần gũi. Nó là một bài hát mang màu sắc vừa trữ tình vừa bi tráng, nó gắn liền với hình ảnh người lính chiến với nhịp điệu bolero chậm rãi, trầm ấm dễ đi vào lòng người.

Rừng lá thấp là một bài hát nổi tiếng của Trần Thiện Thanh (Nhật Trường), một người con của quê hương Phan Thiết, viết tặng cho người bạn thân, cũng là một người con của quê hương Phan Thiết là trung úy Vũ Mạnh Hùng thuộc Tiểu đoàn 3 Thủy quân lục chiến, đã tử trận tại cầu Bình Lợi, cửa ngõ Sài Gòn trong trận Mậu Thân 1968.

Bài hát này khi phát hành năm 1968, ông Trần Thiện Thanh đã có ghi đề tựa : Tặng anh hùng mũ xanh chiến trường Bình Lợi, Cố Trung Úy Vũ Mạnh Hùng Tiểu Đoàn 3 – Thủy Quân Lục Chiến.

Ngoài ra đầu đề, tác giả còn ghi mấy dòng gửi người bạn quá cố của mình như sau:

Hùng,
Xưa, 1 lần hành quân về ghé thăm tao, mày đã tỏ ý khó chịu về những nàng ca sĩ cứ bô bô hát những bài ca đòi… “yêu”, đòi “chung tình” với “Lính”. Tao đã không đáp, bởi… thật khó cho tao khi phải nói về những người bạn đồng nghiệp. Trong tình bằng hữu mười mấy năm còn thật đậm, tao ghi lại ở đây 1 ý kiến của mày, tiếc là mày không thèm nghe tao hát nữa. HÙNG ơi!

Có nghĩa là, cố trung úy Vũ Mạnh Hùng suy nghĩ rằng, những cô gái ở hậu phương Sài Gòn tuy nói yêu lính nhưng chỉ là những lời nói sáo rỗng, giả dối. Lý ra, phải hát tặng cho cuộc sống của những người lính trên sa trường, những người lính trẻ xa nhà, lý ra phải hát cho những bài mẹ từng đêm nhớ con xa, hay hát cho những người lính đã nằm xuống.

Khi bạn tử trận, ông chợt nhớ lại những dòng tâm sự này khi còn sống, cộng với cảm xúc đau đớn, tiếc muối, nhớ nhung ... ông đã hoàn thành xong bài hát. Trong bài hát này, ta thấy nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã viết như sau :

Từ máy thu thanh cô nàng vừa ca
Trọn kiếp yêu anh lính khổ xa nhà
Giữa rừng già nghe tiếng hát thật cao
Nhưng giữa rừng già tôi có thấy gì đâu…

“Tôi chưa từng viết bài nào khóc một người cụ thể, nhưng ‘Rừng Lá Thấp’ là khóc Hùng – người anh em của tôi.” Sau cái chết của Hùng, ông Trần Thiện Thanh có lần phát biểu như vậy.

Vì sao bài hát có tên là rừng lá thấp ? có ý kiến cho rằng, hai bên cầu Bình Lợi lúc đó là những cánh rừng lá thấp, cho nên tác giả đặt tên là rừng lá thấp. Ngoài ra, còn có ý kiến khác cho rằng, trang phục của những người lính thủy quân lục chiến (VNCH) có màu xanh, giống như là màu cây lá rừng, trên nón ngụy trang lá cây, đoàn quân hành quân giống như một cánh rừng đang di chuyển, cho nên gọi là rừng lá thấp.

Trung úy Vũ Mạnh Hùng tử trận vào đợt 1 năm Mậu Thân (sau được vinh thăng cố đại úy), khi Việt cộng đánh vào bờ đông cầu Bình Lợi, để đột kích vào bên trong thành phố. Vị trí này, lúc chốt giữ, là từ đầu cầu phía Thủ Đức, khu vực Đồng Ông Cộ – Bình Lợi, tức trên phần đất thuộc tỉnh Gia Định lúc bấy giờ.

Lực lượng tấn công bên quân Việt Cộng gồm các đơn vị – đặc công và bộ đội chủ lực miền khoảng hai tiểu đoàn của Trung đoàn Đồng Nai (thông tin lấy từ cổng thông tin chính thức của Cục Xuất bản Chính phủ Hoa Kỳ U.S. Government Publishing Office – GPO, có links kèm theo, trang 95, 96).

Trong chiến dịch Mậu Thân này, quân Việt cộng không tràn ngập được cầu Bình Lợi.

Cái chết của Cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng được gia đình kể lại như sau: Sau khi đẩy lui được đối phương trong đợt tấn công, được báo chí ca ngợi, ông Vũ Mạnh Hùng vẫn còn đang tiếp tục đồn trú, giữ an ninh tại cầu Bình Lợi. Ngày hôm sau, có một người dân đi qua đồn, hỏi đường đi về nhà, cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng bước chân ra khỏi đồn để giao tiếp, thì có một Việt cộng còn sót lại, đang ở trên cây dừa gần đó, bắn xuống làm tử thương.

Theo thông tin về phía gia đình, cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng sinh năm 1942, trong gia đình có tám anh em, (hai trai, sáu gái), cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng là anh cả trong gia đình, cha mẹ là người Bắc di cư năm 1954. Lớn lên ông và nhạc sĩ Nhật Trường học cùng trường Phan Bội Châu Phan Thiết.

Cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng vào Quân Đội và thụ huấn tại trường bộ binh Thủ Đức, có thời gian ông qua Mỹ huấn luyện và có thời gian đồn trú tại Trường Sa. Ông tử trận lúc 27 tuổi , khi đã có vợ và có hai đứa con trai, đứa trai lớn lúc đó được ba tuổi, đứa sau thì vẫn còn trên tay người cô phụ. Sau năm 1975, người vợ và hai con vượt biên sang Mỹ. Trong những ngày gần đây, hai người con của cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng cũng đã liên lạc về với bà con bên Nội ở Việt Nam. Còn người vợ, sau khi qua Mỹ đã có người chồng khác. Đám cưới ông diễn ra vào năm 1965.

Cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng, khi tử trận được an táng tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi. Sau 75, chính quyền kêu gọi di dời mồ mả để làm công viên Lê Văn Tám, người mẹ đi cùng gia đình lên nghĩa trang, thì ai đó đã hốt cốt đi từ lúc nào không biết, còn cái mộ thì trống không. Cho đến lúc này, gia đình người thân vẫn chưa có được thông tin nào về mộ phần của cố Đại úy Vũ Mạnh Hùng nữa.

Cầu Bình Lợi được xây bởi Công ty Levallois-Perret (Pháp) và khánh thành vào năm 1902, với kết cấu thép dạng vòm (bowstring truss), gồm 6 nhịp dài khoảng 276 m, vừa dùng cho đường sắt, vừa cho đường bộ (Quốc lộ 1 cũ). Năm 2019, nhà nước đầu tư cầu sắt Bình Lợi mới nằm song song và thay thế cho cầu sắt Bình Lợi cũ, chỉ giữ lại hai nhịp và tháp canh để bảo tồn giá trị lịch sử.

Theo dòng lịch sử, cầu Bình Lợi vào năm 1960, khi Đại tá Nguyễn Chánh Thi lật đổ Ngô Đình Diệm, đã ra lệnh cho lực lượng đảo chính đã đặt chất nổ làm phá sập một nhịp cầu. Năm 1978, tên cướp bắn chết vợ chồng Thanh Nga, đã tới đây vứt khẩu súng gây án xuống sông, làm lực lượng công an phải nhiều ngày mới vớt được khẩu súng trên. Ngoài ra, cây cầu này là nơi đến của biết bao nhiêu con người quẫn trí, muốn xóa nợ cuộc đời.

Căn nhà của gia đình ông Vũ Mạnh Hùng hiện nay có số nhà 541 - 543 đường Trần Hưng Đạo - Phan Thiết thuộc phường Lạc Đạo (chưa sát nhập). về sau chính quyền lấy căn nhà, với lý do gia đình ngụy quân, ngụy quyền, gia đình phải chạy về khu đất quê mà gia đình ông làm lò tĩn khi xưa ở Tiến Lợi. Căn nhà này, sau đó được dùng làm trụ sở cơ quan nhà nước và hiện đã hóa giá cho ông Huỳnh Văn Tý (nguyên bí thư tỉnh BT), hiện ông ấy đang cho thuê lại, giang hồ ở các quán caffe cóc ổi nó đồn ông ấy đang ở một khu đất thuộc dự án năm bảy bảy, hoặc có thể đang ở một vị trí ở tỉnh Tuyên Quang với cô sơn nữ. Một phần mặt tiền của căn nhà xưa, nhà nước lấy làm nhà văn hóa khu phố 6 (hình ảnh).

Có một thời gian trong quá khứ, gia đình ông Vũ Mạnh Hùng có đơn xin lại căn nhà của gia đình ngày xưa, nhưng cuối cùng thì mộng không thành.

Nguyễn Văn Anh