E. PHẦN NĂM.
1. GIAI ĐOẠN từ tháng 5 -1975 – 1980.
Thành phố Sài Gòn thanh lịch, với những chiếc xe gắn máy
cùng tà áo dài thướt tha, đã biến mất sau ngày mất nước!
Bầu trời thật u ám, ảm đạm với những chiếc xe đạp uể oải,
lang thang vô định trên đường phố. Những cô giáo không còn dám mặc áo dài màu,
áo dài bông, mà phải mặc áo bà ba màu màu đậm khi lên đứng lớp. Những sĩ quan
và những người làm việc trong các cấp của chánh quyền, bị gọi đi học tập cải tạo.
Thân nhân của họ bị cưỡng bức hồi hương hay đi lên vùng kinh tế mới. Đó là những
vùng đất hoang vu, trước đây là những vùng đất trắng (vùng được cho oanh kích tự
do). Họ được cung cấp một mái nhà giống như cái chòi, không có vách. Một nơi ở
không có căn bản tối thiểu về y tế. Những người ăn trắng mặc trơn, chưa bao giờ
biết cầm cây cuốc, cây suỗn, giờ phải học cuốc, học cày, trồng trọt để mưu
sinh. Với sự khắc nghiệt của môi trường sống, bị sốt rét hay bị bệnh vì sương
lam, chướng khí. Dù đã tận lực lao động nhưng họ vẫn không có đủ thức ăn. Phần
nhiều họ sống nhờ sự tiếp tế, giúp đở thực phẩm của thân nhân họ hàng (hoặc nửa
gia đình đi KTM, nửa ở lại thành phố mưu sinh, tiếp tế cho những người vùng
KTM). Vì bị chết chóc, bị bệnh tật và không thích hợp môi trường, nên họ đã trốn
về sống lây lất trên vĩa hè. Những người còn tiền vàng hay có thân nhân gởi
chui về, họ đã tìm đường ra đi, tìm cách để vượt thoát ra khỏi thiên đường cộng
sản. Họ đã ra đi dù biết rằng trên đường đi, có thể sẽ bị hải tặc cướp bóc, hãm
hiếp hoặc giết chết. Nhưng họ vẫn phải ra đi với sự hy vọng “đi tìm cái sống
trong cái chết”. Cuối cùng một số người đã được đặt chân đến bến bờ tự do.
Theo thống kê của Boat People / Hội Cứu Người Vượt Biển từ
năm 1975 – 1990, có trên 600,000 người đã vùi thây trong rừng sâu, hay chôn vùi
trong lòng đại dương. Những người dân ở vùng đảo Thổ Chu, Phú Quốc, đã chôn nhiều
xác con gái, đàn bà thân thể trần truồng, bị hãm hiếp rồi quăng xác xuống nước,
trôi dạt vào bãi biển. Và từ đó, trong tự điển quốc tế, có thêm một từ mới
“Boat People – Thuyền Nhân”
2. CHỢ TRỜI – FLEA MARKETS.
Hầu hết dân chúng ở hòn ngọc viễn đông phải đem đồ trong nhà
ra bán để sống. Vì là thân nhân của công chức[16], hay quân nhân trong
QĐVNCH[17], nên khó tìm việc làm. Ngoài trừ nhà nước cần lưu dụng những nhân
viên cũ như y tá, bác sĩ, thầy cô giáo, trong một thời gian ngắn.
Vì vậy nhiều chợ trời mọc lên như nấm trong cơn mưa đầu mùa:
– Chợ bán bàn ghế, tủ thờ, giường nệm ở đường Trần Quý Cáp.
– Chợ đồng hồ Huỳnh Thúc Kháng.
– Chợ chén dĩa, sành sứ, đồ kiểu…trên đường Lê Công Kiều.
– Chợ sách cũ trên đường Hồ Văn Ngà.
– Chợ thuốc tây Nguyễn Phi.
– Chợ thuốc tây Tân Định.
– Chợ xe đạp Ngã Bảy.
– Chợ quần áo cũ Hàm Nghi.
– Chợ quần áo cũ ở đường Thoại Ngọc Hầu, Tân Bình.
– Chợ quần áo cũ khu vực Lăng Ông Bà Chiểu.
- Chợ trời xe gắn máy cũ ở ngã bảy Lý Thái Tổ - Lê Hồng
Phong chừng vài chục người buôn bán.
– Trong số các chợ trời, chợ trời mua bán xe gắn máy cũ khu
tam giác Gia Long - Nguyễn Phi - Phạm Hồng Thái là chợ trời lớn và đông người
nhất (thời điểm từ năm 1985- 1990, ước lượng khoảng trên 500 người vừa lái buôn
vừa cò.
F. PHẦN SÁU.
CHỢ TRỜI KHU VỰC NGÃ SÁU PHÙ ĐỔNG THIÊN VƯƠNG.
A. XE ĐẠP.
Sau khi Việt Nam thống nhất đất nước(4/1976), vì xăng chỉ
cung cấp cho cán bộ và công nhân viên làm việc trong các cơ quan. Dân thường
không có phiếu mua xăng dầu, nên thiên hạ đành rũ nhau đi xe đạp. Những chiếc
xe đạp treo trên gác xép, quăng trong góc bếp mấy chục năm nay, giờ được lấy xuống
sử dụng, là tài sãn quý nhất của người dân thành hồ!
Và vì nhu cầu của xã hội, nên các hãng sản xuất xe đạp phải
tăng tối đa năng xuất.
Xe đạp hãng Lucia của Pháp, mới đầu bán ra hơn 200.000 đồng
một chiếc xe đạp mini. Thiên hạ ùn ùn sắp hàng chen lấn nhau để mua. Vì xe làm
bằng tube sắt tốt, dáng thanh nhã, phụ tùng theo xe là của Pháp. Nhưng bán chưa
được bao lâu thì hãng buộc phải đóng cửa đi về Pháp. Sau đó nhà nước tiếp thu,
đổi tên thành nhà máy xe đạp Sài Gòn Giải Phóng.
Các hãng xe đạp nhà nước khác cũng cho ra lò xe Chiến Thắng,
xe Cửu Long…
Và từ đây người dân xài hàng nội hóa. Cũng như các mặt hàng
khác tất cả do nhà nước quản lý như xăng dầu, thực phẩm, gạo thóc…
Vì nhu cầu quá thiếu thốn, mà nhà nước “ngăn sông cấm chợ”,
nên người dân tìm cách sinh tồn bằng đi buôn. Tất cả mọi mặt hàng nhu yếu phẩm
đều là buôn lậu hết như gạo, thịt, cá, đường, dầu ăn…
Và mỗi tỉnh, nhiều trạm kiểm soát mọc lên để lục xét, đóng
thuế, và tịch thu hàng hóa của dân đi buôn.
Vào thời gian tháng 3 năm 1979, xãy ra cuộc chiến biên giới
phía Bắc. Tàu Cộng đã xua quân đánh chiếm các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, chúng đốt
phá, tàn sát, hãm hiếp, giết chết phụ nữ…
Phong trào vượt biên nở rộ. Đến đâu cũng nghe thiên hạ bàn
tính đường đi. Những người quen từ từ biến mất. Có người được tin đã đến đảo
như Điệp[18], Vân, Quang[19] em của Sỹ. Có người thời gian biến mất, nghe gia
đình nói đã vượt biên và họ đang ngóng chờ tin tức!
Sau đó nhà nước cho phép người Hoa đóng vàng, mua tàu đi bán
chánh thức. Nhiều chuyến vượt biên đã làm mồi cho cá. Vì họ bị lũ người gian ác
lường gạt, bán tàu đường sông lên be, làm mũi lại. Nên khi ra biển gặp sóng lớn
đánh chìm!
Nhiều tàu vượt biên lênh đênh trên biễn 30, 40 ngày. Vì
không ai biết lái và định hướng la bàn. Nhiều chiếc hết lương thực, người ta phải
ăn thịt người chết để sống sót…
Theo thống kê của Hội Cứu Người Vượt Biển - Boat People SOS ở
Hoa Kỳ từ năm 1975 đến năm 1990, đã có hơn 600,000 người chết hay mất tích trên
đường vượt biên!
1. XE ĐẠP PHÁP / PEUGEOT.
Khoảng năm 1980 – 1985.
Những chiếc xe đạp hiệu Peugeot, do thân nhân từ các nước tư
bản, đặt hàng bên Pháp, đã nhập qua đường biển vào Cảng Sài Gòn.
Hàng này được dân miền Bắc có tiền ưa chuộng. Dân miền nam
chỉ biết bán ra để mà ăn.
2. XE ĐẠP MỸ.
Xe đạp Mỹ được thân nhân gởi về qua Cảng Saigon.
Trong số các lái buôn bán xe đạp có anh em Anh Tài Đen, ở
Khánh Hội.
- Lái buôn ngoài Hà Nội đem xe đạp Tiệp Khắc vào nam bán và
mua xe đạp Pháp Mỹ đem về bắc.
3. XE ĐẠP X.H.C.N
Ngoài Bắc, những du học sinh đi học ở các nước như Tiệp khắc
– Crez, Hungary, Bungary, khi về nước mua xe đạp đem về. Xe của Tiệp Khắc được
dân miền Nam ưa chuộng vì thép tốt, nhẹ và mẫu mã đẹp.
B. XE HAI BÁNH GẮN MÁY X. H. C. N
Những cán bộ đi công tác hay du sinh Miền Bắc, đi học ở các
nước XHCN, khi trở về nước đã đem về các lọai xe gắn máy của Tiệp khắc như:
1. Xe Simson S 50 cc, S 70 cc.
2. Xe Babetta cũng 50 cc.c. Xe Jawa 50 cc.
Sau này đem về xe Jawa 350 cc.
Tất cả các loại xe này đều chạy xăng pha nhớt.Thời gian này ở
Saigon, dân chúng đã có tiền mua xăng bán lậu ở ven đường, nên hàng xe Babetta
bán chạy. Lái buôn miền bắc như Dân ở đường Nguyễn Thị Nghĩa (Phan Văn Hùm cũ),
hai vợ chồng người bắc ở nhà 301 bis, đường Gia Long… nhờ con buôn phía bắc đem
xe vào nam, bằng tất cả mọi phương tiện như tàu thủy, xe lửa, xe hàng …
C. XE GẮN MÁY CŨ VNCH.
Những gia đình có thân nhân đi cải tạo, những gia đình có
người đi nước ngoài, những gia đình không có người làm cho nhà nước… và với
tình trạng khan hiếm xăng dầu trên toàn quốc nên những chiếc xe gắn máy không đụng
đến và vì thiếu tiền mua gạo, mua thức ăn phải đem xe ra bán để trang trãi
trong cuộc sống.
Sau khi người dân Miền Nam bị bắt buộc đổi tiền đợt 2 năm
1978, mỗi nhà chỉ có đổi được 200 đồng còn dư bao nhiêu nhà nước giữ lại (có
biên nhận đàng hoàng số tiền dư ghi bao nhiêu cho người gởi).
Một ngày đang đứng làm
cò đón xe ở ngã sáu Phù Đổng, một người
đàn ông trung niên đạp xe ngừng lại gặp tôi hỏi thăm về giá cả thị
trường và muốn
bán một chiếc xe Yamaha Mate 50 màu xanh từ lâu trùm mền không đi. Tôi
hỏi thăm
ông về chủ quyền xe ai đứng tên và tình trạng xe… Sau khi nghe được
những thông
tin tốt. Tôi liền hỏi ông muốn bán bao nhiêu thì ông trả lời cậu cứ vô
xem xe
đi rồi trả giá. Tôi đồng ý đạp xe cùng ông từ ngã sáu Phù Đổng vô ngã ba
cây thị.
Đến một căn biệt thự nằm trong khuôn viên đất rộng lớn. Ông nói gia đình
ông đi
nước ngoài hết và ông đang bị bệnh. Vào bên trong căn nhà ông đưa tôi
vào một
căn phòng kế bên nhà bếp tôi thấy một chiếc xe được phủ một tấm drap
trắng ngã
màu vàng úa. Kéo tấm vải trắng ra bên trong chiếc xe Yamaha Mate màu
xanh da trời
phủ một lớp bụi mõng. Đưa ngón tay quẹt lớp bụi ra tôi không tin vào mát
mình
màu sơn của chiếc xe còn nguyên vẹn từ đầu đến đuôi. Lốc máy màu sơn bạc
không
bị một vết trầy xước. Niền xe, đèn signal, không bị một tí hoen rĩ và
nước xi
mạ vẫn còn sáng chói. Nhờ ông thỉnh thoảng nổ máy nên bình điện vẫn hoạt
động tốt và sau khi tôi đút chìa khóa, bậc công tắc lên, tôi đạp máy
kich hoạt động cơ, máy xe nổ ngay tức thì. Tiếng
nổ dòn tan thật êm tai. Tôi kiểm soát tất cả đèn trước sau, signal vẫn
hoạt động
tốt. Nhìn vào đồng hồ con số chỉ mới 360 km. Ông nói trước đây nhà ông
đi xe
hơi, thỉnh thoảng vợ của ông chạy chút ít đi chợ. Ba năm nay sau ngày
giải
phóng không có tiền mua xăng nên chiếc xe này không ai đi. Tôi tắt máy
xe và hỏi
ông về giấy chủ quyền xe. Xe ông đứng tên và hộ khẩu ở địa chỉ này. Sau
khi xem
xong giấy tờ tôi hỏi ông bây giờ ông muốn bán xe này bao nhiêu tiền? Ông
nói, tôi không biết giá cả xe, nhờ câu giúp đở bán giùm tôi giá cao
nhất, để tôi có
tiền chửa bệnh. Tôi nói với ông giá xe Yamaha đẹp hiện nay ở ngoài chợ
giá khoảng
60 – 80 đồng. Xe đẹp như vầy này thị trường có thể đến giá 100 đồng. Ông
nói
ông muốn bán 120 đồng. Tôi nói với ông răng giá đó cao lắm nhưng tôi sẽ
cố gắng
xem sao. Ông nói tôi tin cậu, cậu ráng giúp đở tôi đi.
Đạp xe trở về chợ, tôi đi đến những anh chị chuyên mua xe xịn
giá cao. Ai cũng nói nếu xe đẹp như mầy tả không ai dám mua trên 80 đồng! Cuối
cùng tôi gặp anh Ngọc (bốn anh em đều ra đây buôn bán xe Ngọc, Ngà, Châu, và
Báu), diễn tả tình trạng xe cho anh. Anh đồng ý đi xem xe và nói cho tôi 20 tiền
cò. Anh chở tôi bằng xe Honda dame của anh. Vô đến nhà anh xem sơ tình trạng, nổ
máy và xem giấy tờ chủ quyền, căn cước và hộ khẩu. Xem xong anh nói chủ xe bớt
anh 10 đồng, tính 110 đồng thôi. Nhưng chủ xe nói tôi phải bán đi để lấy tiền
chửa bệnh. Nghe vậy anh Ngọc lấy tờ giấy mẫu mua bán viết vô những thông tin của hai bên
và kêu ông ký tên và chồng tiền cho ông. Sau đó tôi chạy chiếc xe này về cửa hàng anh Ngọc. Dân
buôn bán xe ở chợ nghe nói xe đẹp đến xem ai cũng trầm trồ khen nhưng nghe tới
giá cả đã mua ai cũng lắc đầu, nhún vai!
Xe này sau đó bán lại cho một thanh niên người Hoa, tôi
không biết anh Ngọc bán được bao nhiêu tiền (nhưng chắc chắn là anh bán giá
cũng cao vì hàng độc!) Sau đó dân Chợ Lớn thấy chiếc xe chiến này nên từ đó săn lùng xe Yamaha Mate nhiều lắm (có một
thời thanh niên nam nữ tàu Chợ Lớn thích chơi xe Yamaha xịn) và chiếc xe này được
nỗi tiếng vang bóng một thời! (nó mang biển số 555).
D. XE NGHĨA ĐỊA 1984 – 1990.
1. NGUỒN XE TỪ TÀU THỦY VIỄN DƯƠNG.
Những dòng xe cũ - second hand, được thủy thủ tàu viễn dương
đem về. Mỗi thủy thủ được mua đem về một chiếc xe cũ. Khi về đến Cảng Saigon, các
anh thường đến đường Gia Long, kêu mối lái xuống tàu xem mua xe. Các anh chỉ lấy
vàng độ 9 tuổi 6. Vào thời gian này có nhiều chỗ thử vàng kiếm tiền rất dễ
dàng, chỉ cần mỏ hàn xì để khè và đá mài để định tuổi vàng.
Theo lời kể lại của các thủy thủ. Đầu tiên, họ vào nhà người
Nhật gần bến cảng chơi. Thấy xe cũ để trong sân nhìn thèm thuồng. Người Nhật hỏi
các anh có muốn không? Họ gật đầu muốn. Người Nhật không những cho không, mà
còn chất lên xe tải nhẹ, chở ra chỗ bến tàu đậu. Sau này buôn bán được, các anh
em vào bãi xe nghĩa địa, chọn xe. Xe nào máy nổ trả 100 USD. Máy không nổ, chủ
bãi lấy 80 USD.
Những hàng xe hút (hot) nhất là xe cub 50 đời 1981, đồng hồ
báo tốc độ, nhún sau ba tầng, màu xanh rêu, có khi bán ra trên ba cây vàng!
Thỉnh thoảng anh em thủy thủ cũng đem về xe Honda Twin 100
hay Honda CB 125 màu bạc. Riêng loại xe CB này, gọi là “hàng chiến” vì có chiếc
trị giá đến 8 lượng vàng.
2. XE NGHĨA ĐỊA TỪ THAI LAND.
Về bằng đường bộ, nhập qua cửa khẩu Tịnh Biên, An Giang hay
Mộc Bài, Tây Ninh.
Nhiều anh em bộ đội đóng quân gần cửa khẩu Tịnh Biên, hay Mộc
Bài, Tây Ninh đã mua lại xe của các lái buôn Cambodia. Mà hàng này từ Thái Lan
đem sang. Những anh em lái buôn bộ đội này, sau khi mua xe xong, làm giấy hải
quan nhập khẩu. Và chạy xe từ An giang về bán ở chợ Gia Long. Mỗi xe lời được
vài chỉ vàng. Thời gian này hàng hút là xe cub cối 1978- 1980 (tay lái ngang,
máy bền hơn. Khác tay lái cánh én, máy cánh).
3. XE NGHĨA ĐỊA CẢNG KHO 5.
cũng cho nhận hàng xe cũ Honda – second hand từ năm 1978 -
1982.
Lái buôn xe liên lạc với anh em cò ở nơi đây, hay anh em chạy
xe ba gác đạp, ba gác máy (nếu người nhận hàng ở xa). Phần đông, những người nhận
xe gởi về, đều bán để trang trãi chi tiêu, hay mua vàng để đóng tiền cho người
nhà tìm đường vượt biên.
Theo như người quen cho biết, thân nhân bên Mỹ mua mỗi chiếc
xe Honda cũ đời từ 1978 – 1980 giá USD 400. Gía vàng giao động theo từng thời
điểm 100 USD được đổi tương đương từ 02 chỉ 02, 02 chỉ 03.
4. HÀNG NHẬP TỪ DỊCH VỤ XUẤT NHẬP KHẨU.
Sau này nhà nước thấy xe nghĩa địa mua về bán có lời quá,
nên cho quota, các công ty XNK được nhập xe về hàng loạt.
Người viết bài đã từng cùng bạn hùn vốn mua một lô 40 chiếc
xe của HTX Thương Nghiệp quận nhất.
5. XE NỘI ĐỊA HÀN QUỐC.
Được nhập qua các quota của những công ty xuất nhập khẩu nhà
nước.
- Honda Citi 100.
- Honda DH 88.
6. NGUỒN XE HONDA MỚI.
A. DREAM 100 / I & II HÀNG THÁI LAN.
Nguồn hàng đầu tiên do các cán bộ đi công tác mua đem về. CB
mua bên Thailand USD 2400. Giá mua lại ban đầu lên đến 7 cây vàng. Sau đó, dân
buôn mua lại của các lái buôn Cambodia, nhập qua các cửa khẩu làm giấy Hải
quan.
Sau khi tổng bí thư Nguyễn Văn Linh [20]ra lệnh mở cửa với
thế giới bên ngoài. Những người có thân nhân ở nước ngoài như Canada, Mỹ, Nhật,
Pháp … thay vì gởi hàng quà như trước đây, đã ào ào gởi các loại xe cũ mới theo
các ngã sau:
B. XE MỚI - KHO NHẬN HÀNG NƯỚC NGOÀI CÔ GIANG.
1. Xe HONDA SPREE mới, mini scooter, máy 50 cc màu đỏ tay
ga. Xe này khi nổ máy đèn trước cháy sáng. Bên Mỹ mua USD 1,000. Lúc đầu xe này
lái mua vô được 18 chỉ. Bán ra được 20 hoặc 21 chỉ (hiện giờ năm 2014, thỉnh
thoảng cũng còn thấy dân Mỹ chạy xe này trên đường!)
2. Xe HONDA MỚI Z2DK, 50 cc gọi là xe Dame năm 1979. Giá mua
17- 18 chỉ vàng. Có hai màu đỏ và màu xanh dương.
3. Xe HONDA MỚI C 70 DD có ba màu: màu đỏ, xanh dương và màu
xanh ve chai, lái buôn mua với giá 23- 24 chỉ vàng 24K.
4. Xe HONDA MỚI C 50 NỮ HOÀNG màu đỏ, có miếng nhựa che trên
đồng hồ màu đen, mua vô 4 cây vàng, đã một thời là hàng hot của dân miền bắc!
- Ở đây, cũng cho nhận các hàng xe Honda cũ đời từ năm 1978
– 1982.[21]
7. HẢI QUAN & ĐĂNG KÝ XE.
Thông thường thì xe nhập vào Cảng làm thủ tục hải quan nhập
khẩu, phải mất thời gian tử 15 này đến 3 tuần. Và lái buôn xe phải biết đường
dây để cho nguồn hàng không tồn đọng và khách mua xe không phải chờ đợi giấy tờ
quá lâu.
Người dân bình thường khi đăng bộ xe mới, phải chờ chực và mất
thời gian lâu mới có giấy đăng bộ xe. Và đôi khi người mua muốn số xe của mình
mang số đẹp (không bị số bù…). Do vậy có những người chuyên lo dịch vụ giấy tờ
đăng ký xe sớm có nhất.
8. THUÊ MƯỚN MẶT BẰNG KINH DOANH.
Mặt bằng tùy theo diện tích nhưng ở đường Gia Long này 40 m2
giá thuê trung bình khoảng 8 đến 01 lượng vàng. Tôi và Danh Võ thuê nhà số 319
của chị Nga 24m2 giá 6 chỉ vàng để kinh doanh năm 1986. Nhưng người mua bán ít
(vài ba chiếc thì để trên lề đường).
9. CÒ, BẮT MỐI, MÔI GIỚI.
Cò, từ này có nguồn gốc từ tiếng Pháp La commission: người
hưởng hoa hồng (còn có nghĩa khác là người bắt mối, người trung gian, người ăn
huê hồng…). Nhưng ở các chợ trời thường được gọi nôm na là cò[22].
Có nhiều loại:
a. Cò đậu, là cò chỉ đón bắt được mối xe bán, rồi bàn giao
cho những cò khác.
b. Cò vịn, là người khác đón xe được, cò này chỉ cần đến lấy
ngón tay nhịp vào yên xe (hàm ý tui cũng có phần). Ai thương lượng trả giá, đi
theo mua xe đem về không cần biết. Như vậy cũng được chia phần trăm (ở đây, nói
đến lòng tốt, tánh hửu hảo của dân cò của chợ trời xe gắn máy cũ Gia Long)
c. Cò bay, là cò biết trả giá, thương lượng với người bán gần
đến đích, và kêu lái đến, đi với lái để mua xe đem về. (Phải biết nắm vững giá
thị trường. Trả giá chừa lại một khoảng cách vài chỉ, để cho lái mua còn được
trả giá. Như vậy người mua mới hài lòng)
d. Siêu cò, là loại cò nắm vững giá cả mua bán thị trường.
Có khi nhiều người khách không đem xe ra bán, chỉ ra đây thăm dò giá cả thị trường,
hoặc muốn bán xe với giá cao. Người cò này luôn có sẳn vài chỉ vàng đem theo
trong mình. Vô đến nhà, xem xe và giấy tờ hợp lệ, trả giá xong, đặt tiền cọc. Về
lại chợ, biết lái nào ưa thích mua xe loại nào. Miêu tả lại cho lái nghe, ra
giá tiền cò và đưa lái đến nhà xem, làm giấy tờ mau bán và chồng tiền lấy xe.
Loại cò này nhiều khi ăn tiền cò đến 2, 3 chỉ vàng. [23] và tùy theo tình trạng
các loại xe đang (hot) hút khách trên thị trường.
Có khoảng thời gian cực thịnh, cò ở đây trung bình mỗi ngày
kiếm hơn 01 chỉ vàng.
Bên cạnh đó cũng có nhiều người cò xấu (lường gạt, vẽ vời (hồ
sơ mua bán xe), gian manh…
10. BỐ RÁP. DẸP LÒNG LỀ ĐƯỜNG.
Thời gian từ năm 1977 – 1980, là những năm đen tối nhất của
dân chợ trời nói chung và dân mua bán xe và làm cò. Thành phố theo chính sách
giãn dân, dẹp lòng lề đường… Công an quận và TP và Phường đội thường xuyên phối
hợp mở chiến dịch càn quét. Nhiều anh em làm cò bị bắt đi cải tạo. Nhiều người
phải đi vùng KTM. Những người còn bám trụ được là nhờ thân thế quen biết với
cán bộ hay có người nhà làm công an…
11. CÔNG TY KINH DOANH TỔNG HỢP MUA BÁN XE GẮN MÁY QUẬN 1.
Nhà nước muốn kiểm soát tất cả mọi kinh doanh, giống như trước
đây những hợp tác xã Nông nghiệp, HTX Thương Nghiệp …
Và UBND Quận 1 đã thành lập Công Ty Kinh Doanh Tổng Hợp Mua
Bán Xe Gắn Máy, để kiểm soát và thu tiền [24]của tất cả các cửa hàng buôn bán
xe ở chợ này.
Nhưng công ty này chỉ hoạt động một thời gian không được bao
lâu.
12. NHỮNG PHƯƠNG TIỆN VẬN CHUYỄN HÀNG HÓA.
Anh hai Đẩu và anh ba Thàng là hai anh em ruột, sau năm 1975
chạy xe cylco máy. Khi nhu cầu chuyên chở các xe cũ mới, từ chổ lãnh hàng nước
ngoài ở Cô Giang, hay Cảng Saigon. Hai anh đã nhanh chóng đem xe ra đậu ở lề đường
Gia Long. Các lái buôn đã kêu hai anh đi chở xe từ kho nhận hàng về tiệm, hay
đem xe giao cho khách mua. Sau này các công ty Thương Nghiệp Dịch Vụ XNK, nhập
xe cũ về nhiều hàng loạt. Một số anh em trẻ mua xe vận tải nhẹ Daewoo, hay
Huyndai cũ để chuyên chở mướn.
13. ĂN UỐNG.
Một phần quan trọng quên nhắc ở đây là dịch vụ ăn uống. Cơm
trưa mỗi ngày đã có dì Tư Long Phụng, chị Út Nguyễn Phi. Họ nấu nhiều món và đồ
ăn rất là ngon. Lâu lâu có món mắm và rau là món khoái khẩu nhất của dân Gia
Long.
Cà phê lề đường mọc lên như nấm phục vụ cho anh em ở đây. Chị
Yến, có người em tên Hà, đã tốt nghiệp cử nhân Pháp. Bán cà phê cho đến khi nhà
văn hóa Pháp mời làm thông dịch.
Bên cạnh đó, mỗi chiều có gánh hủ tiếu bò viên của một chị
người Hoa. Chị này ăn chay trường, nhưng nấu ăn thật tuyệt vời. Hay còn có chị
người Bắc gánh bún mắm, thường bán ghi sổ cho những anh em cò nghèo.
14. KINH DOANH VÀ SỰ THẤT BẠI.
Rất nhiều người có tiền vàng mà không biết buôn bán. Đã đem
vốn ra chợ trời này, kiếm người hùn hạp làm ăn, chọn lầm người xấu, bị lường gạt,
bị ăn chận với đủ mánh khóe. Bị gài mua xe giá cao, sau đó phải bán lổ vì hàng
ngậm quá lâu (bị ăn chận khi mua và lúc bán xe). Nên bị mất vốn và đành giải
nghệ…
15. SỰ THÀNH CÔNG.
Phần đông nhiều lái buôn bán xe ở chợ này đều thành công,
nhiều người đã mua nhà và mở cửa hàng mua bán xe nơi đây như anh Lai, chị Mỹ
Nương, anh em Ngọc Ngà…
- Tỷ phú từ tay trắng.
a. Trần Chín, có lẽ sanh khoảng năm 1960, là con thứ 8 của
bác Mười Vũ, em trai của anh Hai Rổ. Xuất thân từ tay trắng ra chợ này làm cò,
bước theo chân của các anh lớn như Tỷ lùn và sáu Lùn… Sau thời gian cùng nhóm
Trung râu[25], Sơn cụt chuyên chạy kiếm mua xe nghĩa địa ở Cảng Saigon hay Cô
Giang. Ba anh em cùng Thu Vân làm ăn (Thu Vân là một trong những lái buôn nữ đầu
tiên ở chợ trời này). Nhóm này làm ăn cũng khấm khá được một thời gian. Sau đó
Trần Chín có được một số vốn nho nhỏ. Nhờ những lúc giá vàng xuống bỏ tiền ra
mua, và vàng lên bán ra đúng thời cơ, nên chẳng bao lâu Trần Chín phát tài. Với
bản chất lanh lợi cộng thêm sự may mắn vào hai năm 1990 – 1992 trúng những lô
hàng Dream mới của Thái. Sau này Trần Chín cộng tác với anh Tường, anh Mạnh nhập
về những lô hàng xe vận tải nhẹ cũ nhản hiệu Daewoo, Huyndai nên đã phát tài trở
thành tỷ phú. Vào khoảng năm 2000. Trần Chín đã mua được căn nhà nằm ngang rạp
Long Phụng, khai trương riêng cửa hàng mua bán xe gắn máy (căn nhà trị giá hơn
3000 cây vàng)
b. Nguyễn Văn Long (thường gọi là Long mập) có lẽ sanh năm
1955, nhà ở Chánh Hưng quận 8, cũng xuất thân làm cò như mọi người ở đây. Sau
đó đầu quân làm ăn với anh Hiệp, em rể của chị năm nhà buôn Hòa Bình. Long Mập
và Anh Hiệp rất hợp, thủy chung nhau cộng tác nhau trên 40 năm. Anh Hiệp nhờ
Long phát tài, ngược lại Long cũng nhờ Anh Hiệp mà trở nên tỷ phú. Long Mập làm
rất nhiều điều thiện. Trong đó phải nói đến sự trợ giúp ma chay ở khu vực phường
nhà. Nhà nào có người chết, Long Mập bỏ tiền ra để cho thân nhân mua quan tài
và các chi phí khác. Sau khi chôn cất hay hỏa thiêu xong. Người nhà hoàn trả tiền
lại cho Long. Tùy theo gia cảnh, có khi Long chỉ lấy lại chút đỉnh.
16. TÂN TRANG XE CŨ.
a. Làm Đồng.
Nếu xe bị hư sườn hay cần phải làm đồng. Có rất nhiều thợ đồng
không xa khu vực ngã sáu như Năm thợ đồng ở đường Ngô tùng Châu, hay Tư chín
ngón bên đường Nguyễn Du.
Nhưng không ai làm đồng xe qua mặt được tiệm người tàu Hùng
Thăng, gần góc đường Lê Hồng Phong và Hùng Vương.
b. Sơn.
Những lái buôn ở khu vực này biết tìm những nơi nào giá phải
chăng để sơn xe. Và những anh thợ sơn họ thường tập trung chung quanh không xa
gần khu vực ngã sáu Phù Đổng.
Sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, có gia đình ông Tư Nổi, anh Tư
Tiện, và nhiều người sơn xe bên vĩa hè.
Đôi khi những chiếc xe xịn quá, cần dậm vá sơn chút ít, thì
cần kiếm mấy người có tay nghề cao. Và anh Hai, biệt danh Hai lưỡi lam, ở đường
Hồng Thâp Tự(sô viết nghệ tĩnh), gần sân vận động Hoa Lư, là cao thủ nổi tiếng
trong giới thợ sơn ở thành phố. Và cũng đúng như biệt danh, giá sắc như lưỡi
lam, nhưng không ưu phiền về sau, bảo đảm sơn không phai, đổi màu.
c. Máy.
Tay nghề thợ máy xe giỏi nhất ở khu vực đường Gia Long có rất
nhiều.
Và, anh Hai Rổ là một trong những thợ máy nổi tiếng. Riêng
những anh em mua bán xe chuyên nghiệp họ đều có thợ máy riêng.
d. Đánh Bóng Đồ Nhựa.
Đồ nhựa xài lâu bị ngã màu, bị trầy, bễ… Cần đem đến những
tay thợ hàn,vá, cạo, đánh bóng lại để tăng thêm giá trị của chiếc xe.
e. Yên Nệm Xe.
Trên đường Lê Văn Duyệt và Ngô Tùng Châu có nhiều tiệm
chuyên bao bọc các loại yên nệm xe gắn máy và xe hơi.
f. Xi Mạ - Inox.
Những gì có liên quan đến đồ xi mạ, inox. Thì đã có người
nhà của ông ba Thầy Xi. Nhận và trả hàng tận tay với giá phải chăng. Gia đình
ông ở Trung Chánh, Quang Trung, đã làm nghề này mấy chục năm nay (trước năm
1975).
g. Xũi Vỏ Xe.
Một nghề xuất hiện sau ngày 30 tháng 4 năm 1975. Vì vỏ xe mới
mắc và chưa được nhập sang. Gia đình anh Năm (cựu cảnh sát quốc gia) nhà bên
Khánh Hội, quận 4, có mấy người con chuyên nghề xũi vỏ xe. Những chiếc vỏ cũ được
vẽ lên bằng bút mực các đường rãnh. Sau đó họ dùng các công cụ đặc biệt, chế tạo
bằng thép cong như các mũi thép của đồ nghề thợ mộc, để vét các đường rãnh sâu
xuống gần các lớp bố (không được chạm tới lớp gai bố). Khi tác phẩm hoàn tất,
các đường gai nhô cao lên, người ta có thể sử dụng được một thời gian khoảng
vài tháng.
- Vào những thời gian này có gia đình Bác Chí, nhà ở đường
Lương Hữu Khánh, quận 1, cạnh đường rầy xe lửa cũ, gần nhà thương Từ Dũ, bán
các loại vỏ xe nhập mới. Nguồn hàng có lẽ do những nhà buôn trước tháng 4/1975
còn tồn trữ lại cung cấp. Về sau này vỏ ruột xe hàng Thái Lan đem về nhiều, bác
Chí chuyển nghề buôn bán xe cũ.
h. Dọn Xe.
Là một công việc quan trọng nhất trong dịch vụ mua bán xe
cũ. Và nhiều người làm công việc này trở nên chuyên nghiệp thành một nghề gọi
là “dọn xe mướn”.
Trước khi tháo rời xe ra để dọn, người nhóm trưởng này phải
có nhiều kinh nghiệm để định bệnh và báo cho lái buôn biết được về tình trạng
máy xe cần phải sửa chữa bộ phận nào (những người này kiêm luôn sửa chữa máy).
Nếu xe không cần phải sửa chữa các bộ phận liên quan đến
máy. Thì chiếc xe được tháo rời ra. Tất cả các chi tiết tháo ra, như một chiếc
xe sắp đem sơn lại nguyên chiếc vậy.
Máy xe phải được hạ xuống. Và họ dùng dầu hôi cùng bàn chải
cước nhuyển làm sạch các lớp dơ.
Tất cả những đồ nào có xi mạ, được ngâm vào một thùng hay
thau nhôm có chứa dầu hôi. Người thợ dọn này, dùng bàn chải đánh răng nhỏ, chà
rửa các lớp dơ như khói hay mở bò khô bám dính. Những phuộc nhún (lò so) trước
nào mà bạc thau bị rơ, mòn, phải đem thay, đóng mới lại. Sau đó cần phải vô mở
bò mới ở những chổ cần thiết. Nếu bố thắng đã mòn phải thay bộ mới.
Sau khi đã chà rửa bằng dầu hôi rồi. Chiếc xe được lắp ráp
trở lại và được rửa lại bằng nước sạch. Phải cho máy nổ nóng lên. Và dùng savon
bột chà sẽ làm sạch bóng những đồ cấu tạo bằng nhôm (sau này thị trường có bán
dung dịch chuyên để tẩy rữa máy)
Nếu xe cần phải dậm vá về phần sơn. Thì cần đem đi đến thợ
sơn.
Bên cạnh đó các món đồ mủ đã được đánh bóng. Hay yên nệm đã
được bao bọc xong rồi.
Sau đó, đến phần đánh bóng xe. Tay nghề đánh bóng cao, khi
dùng bông gòn và dầu bóng, đánh cho đến khi nghe được âm thanh “chét, chét” (ruồi
nhặng đậu vào chắc không được, vì quá trơn trợt!)
Mỗi xe tiền công dọn xe tương đương hơn một chỉ vàng.
Anh em nhà Đạt và Tuấn (9 ngón tay) là những nhóm dọn xe có
uy tín nhất ở đây.
PHẦN CUỐI.
Chợ trời thường mang nghĩa không được tốt đẹp vì buôn bán
giành giựt, lươn lẹo không chân thật…
Nhưng cũng có những người am hiểu về định luật Nhân Quả, nên
họ đã áp dụng trong kinh doanh, đặt “uy tín” và “sự chân thật” lên hàng đầu và
họ cũng có thể đứng vững và thành công trong chợ trời[26]
Trên đây dưới cái nhìn hạn hẹp của một cá nhân, nên chắn chắc
có rất nhiều thiếu sót. Chẳng qua là muốn đóng góp một phần nhỏ, nói về sự hình
thành của chợ trời xe gắn máy cũ Gia Long, về một nét văn hóa của người dân
Saigon trước và sau năm 1975.
Vì không giỏi về cách hành văn, kính mong quý vị hoan hỷ và
từ bi tha thứ cho. Kính mong quý vị và các bạn sẽ đóng góp nhiều ý kiến để cho
bài viết được phong phú hơn.
Kính chúc quý vị cùng gia đình luôn được an vui và thuận may
trong cuộc sống!
Trân trọng.
Trung Vũ.
(Viết xong tại Portland, Oregon ngày 22 tháng 01 năm 2015,
chỉnh sửa lại 01/27/2021; Sacto CA 01/28/2024)
- Cảm ơn mợ Vinh Sơn – Tố Nga đã cung cấp nhiều thông tin
quý báu về ngành mua bán xe mới.
- Cảm ơn anh Nguyễn Văn Bẩy FB Thời Sự & Giải Trí, nhờ
anh tôi tìm được một số hình ảnh về xe cũ mới.
- Cảm ơn chị Tôn Nữ Thu Dung đã đăng bài này trên mạng tương
tri.com
Nếu có thắc mắc xin email về:
trungvudhammasila@gmail.com