Sài Gòn, những mùa Giáng Sinh xưa - Từ Uyên/Người Việt

Giáng Sinh thời thanh bình

Không biết khởi đi từ năm nào nhưng chắc chắn là vào thời đệ I Cộng Hòa, mùa Giáng Sinh đến với người dân Sài Gòn đã trở nên tưng bừng như một lễ hội lớn.

Noel Sài Gòn 1966. (Hình: skyscrapercity.com)

Khi dọc vỉa hè con đường Lê Lợi (lúc ấy nhiều người còn gọi là Bonard) những Thiệp Chúc Mừng Giáng Sinh và Năm Mới Dương Lịch được bày bán tràn lan trên những mảnh ni lông rộng bằng cái chiếu, thì khách bộ hành ai nấy đều thấy len lén một niềm vui nó cứ lớn lên dần, cho dù là “người ngoại đạo.” Giáng Sinh lại đến rồi! Một mùa hội vui cho tuổi trẻ!

Người ta nghĩ đến những “Bal Famille” của nữ Trung Học Marie Curie, của Ðại Học Dược Khoa và của hàng chục nơi con em của những gia đình cao sang quyền quí tổ chức. Những lời hẹn hò quấn quít của tuổi trẻ. Tuổi trẻ khi ấy còn nặng tính e ấp của nề nếp sống “phong gấm rủ là” chưa có được tự do thoải mái như bây giờ. Nhưng dịp Noel thì các gia đình lại tương đối buông thả cho con em được hưởng những thú vui của tuổi trẻ nhân ngày lễ tôn giáo nhưng đã trở thành ngày hội vui của nhân loại. Con gái có thể được phép gia đình cho đi chơi đến khuya. Con trai được quyền bạo dạn mời các bạn gái cùng lớp, cùng trường mà ngày thường chỉ dám nhìn trộm, không dám bắt chuyện.

Vào thời gian ấy, những năm cuối thập niên 50 có thể được coi như thời thanh bình, chiến tranh chưa ló mặt. Chính quyền đệ I Cộng Hòa đã thực hiện được nhiều cải cách cho cuộc sống của người dân sau gần 10 chiến tranh Việt-Pháp. Giáo dục được phát triển, kinh tế kể như vững vàng, chính trị tương đối ổn định cho dù đâu đó có manh nha những chống đối về chuyện “Gia Ðình Trị.” Nhưng tuổi trẻ không cần biết tới mà chỉ muốn làm quen với cuộc sống buông thả đang du nhập về từ Tây phương qua các du học sinh từ Paris về. Trên cửa miệng của giới trẻ nhất là nam giới đã thấy xuất hiện những danh từ “Lolita,” một nhân vật nữ có cuộc sống tình cảm tự do thoải mái trong một cuốn tiểu thuyết bên trời Âu đã trở thành nếp sống mới của tuổi trẻ. Cùng với phong trào “Hiện Sinh” với Jean Paul Sartre, Albert Calmus… do các nhà văn nhà thơ trong tạp chí Sáng Tạo dẫn dắt phổ biến. Tạp chí Sáng Tạo khi ấy là một tờ báo được tuổi trẻ coi như hình thức của trí thức, hiểu biết.

Ðó có thể coi như những yếu tố khiến cho tuổi trẻ trong giới sinh viên học sinh đệ II cấp hình thành nên cái không khí Giáng Sinh của Sài Gòn vào thời đệ I cộng Hòa, thời thanh bình.

Giáng Sinh của những mùa ly loạn

Tháng 11 năm 1963, chế độ đệ I Cộng Hòa bị lật đổ, cuối năm đó Giáng Sinh đã đến trong niềm hy vọng vào một tương lai tự do cho đất nước và dân tộc. Tuổi trẻ như bừng phát niềm vui sau những tháng ngày cùng nhau xuống đường tranh đấu. Ðêm Giáng Sinh, 24 tháng 12 năm 1963, tuổi trẻ đã không hẹn mà cùng nhau “xuống đường” hân hoan đón mừng một Mùa Giáng Sinh trong thể chế mới, tin rằng đã tự do hơn, dân chủ hơn. Nhưng sau Giáng Sinh cũng là lúc bóng đen chiến tranh bắt đầu kéo đến bầu trời Tự Do của miền Nam với những trận chiến lớn mà cộng sản thừa cơ hội hỗn loạn chính trị của miền Nam đã gia tăng hoạt động. Những đợt động viên từng phần rồi bán phần và đến năm 1968 thì toàn phần Tổng Ðộng Viên. Tuổi trẻ nam giới không mấy người thoát khỏi việc phải vào quân ngũ. Tuổi trẻ nữ giới không mấy người tránh khỏi cảnh “anh tiền tuyến, em hậu phương” vào những mùa Giáng Sinh trải rộng khắp thôn quê thành thị. Ðể, từ đó một dòng nhạc giá trị được phát sinh thường được gọi là “nhạc Giáng Sinh” mô tả nỗi buồn chiến tranh, những chia ly đẫm lệ, những nhớ thương da diết về những mùa Noel cũ, chúng ta cùng đi “xem lễ” nửa đêm, cùng bên nhau quì xin trong giáo đường, hẹn hò một mùa Giáng Sinh hạnh phúc bên nhau mãi mãi. Dòng nhạc Giáng Sinh cứ nở ra mãi với những tiết điệu, âm thanh, lời nhạc của hầu hết các nhạc sĩ và được các ca sĩ thời thượng Khánh Ly, Lệ Thu, Thanh Thúy, Carol Kim, Thanh Lan… gửi đến da diết trong suốt những mùa Giáng Sinh hàng năm. Cho đến tận bây giờ, 37 năm sau, từ trong nước ra đến hải ngoại, nhạc Giáng Sinh của thời chinh chiến, phân ly vẫn là những dòng nhạc óng ả được mọi người yêu thích. Nó đã vượt thời gian.

 Giáng Sinh trong thời Xã Hội Chủ Nghĩa

30 tháng 4 năm 1975, một cuộc đổi đời tàn khốc cho dân Sài Gòn khi cộng sản áp đặt được chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa lên toàn cõi Việt Nam. Giáng Sinh năm 1975 như một đêm thảm sầu cho những người Sài Gòn còn ở lại. Tuổi trẻ không dám tụ tập vì sợ bị công an khu vực bắt vì tội hội họp bất hợp pháp, chỉ còn liều đạp xe dong dong khắp phố phường để khóc thầm nhớ da diết đến những Giáng Sinh xưa.

Gần 10 Giáng Sinh âm thầm trôi qua với người dân Sài Gòn thì bỗng năm 1985, cộng sản sợ hãi trước sự sụp đổ của hệ thống cộng sản từ các nước Ðông Âu đến cái nôi Xã Hội Chủ Nghĩa Liên Xô nên đành phải hé bức màn tre, thập thò hướng ra thế giới. Giáng Sinh năm đó tuổi trẻ Sài Gòn như một cái lò xo bị nén lâu ngày đã bùng ra như một sức bật khủng khiếp. Phố phường Sài Gòn đêm Giáng Sinh năm ấy như những cơn lũ tuổi trẻ. Họ rong chơi khắp phố phường, quanh các khu vực có giáo đường nhất là khu Vương Cung Thánh Ðường và khu giáo đường Tân Ðịnh. Họ không đi “xem lễ” nửa đêm, cầu Chúa thấu cho lòng con là người ngoại đạo trót yêu phải người có đạo mà trong lòng họ cũng thầm cầu Chúa, Chúa ở nơi nào hãy nhìn đến đất nước VN sớm được trở lại cảnh thanh bình để dưới thế Việt Nam được bình yên mãi mãi.

Liên tiếp trong nhiều năm sau, khí thế tuổi trẻ trong mùa Giáng Sinh đã làm cho nhà nước cộng sản VN phải qui phục đành nương theo đó mà “hủ hóa” những niềm vui thanh khiết của tuổi trẻ thành những cuộc vui sa đọa như lời của Chủ tịch nhà nước CSVN Trương Tấn Sang có ý đổ tội cho Nguyễn Tấn Dũng, đã viết trên báo Quân Ðội Nhân Dân nhân ngày kỷ niệm thành lập Quân Ðội Nhân Dân rằng “tệ nạn xã hội có dịp bùng phát, lối sống ích kỷ, suy đồi, vô cảm, vô trách nhiệm hiện diện trong nhiều lãnh vực của cuộc sống…”

Noel Sài Gòn 2012. (Hình: 24h.com.vn)

Ba mươi bẩy năm xa xứ, những người Việt chối bỏ chế độ cộng sản, nay đang có mặt khắp nơi trên thế giới, cứ mỗi mùa Giáng Sinh về lại không khỏi chạnh nhớ đến những Giáng Sinh xưa trên mảnh đất Sài Gòn thân yêu mà nhẩm lại những bài nhạc Giáng Sinh xưa đã đi vào bất tử, nhưng có chút thay đổi lời hát rằng, “Con quì lậy Chúa trên trời, xin dân nước Việt được thời bình yên” thay vì lời nhạc xưa là “Con quì lậy Chúa trên trời, sao cho con lấy được người con yêu.”