Đoạn Đường Hai Bà Trưng – Tân Định / Kỷ Niệm Thời Thơ Ấu

Dù cho năm tháng phai nhoà, 
Trong tôi, Tân Định vẫn là nhớ thương!

                                                                                               

Nói đến Tân Định là người ta nghĩ ngay đến một vùng đất hiền hoà và bình yên của Sài Gòn, Gia Định,Chợ lớn. Giờ đây tôi đang sống xa hơn nửa vòng trái đất. Nhưng Tân Định trong tôi của thời thơ ấu vẫn là một nỗi nhớ khôn nguôi. Làm sao tôi có thể quên đi một đoan đường đã cho tôi rất nhiều kỷ niệm của những tháng ngày xa xưa. Đó là đoạn đường Hai Bà Trưng (Paul Blancy), từ dưới chân Cầu Kiệu ra đến ngả tư đuờng Hiền Vương (Mayer), nay là Võ Thị Sáu. Tôi xin viết lại về đoạn đường này mà những gì còn đọng lại trong ký ức của tôi. Mong được thông cảm, nếu như có những sai sót…

Xin được kính tặng đến bà con Tân Định và những ai đã từng có kỷ niệm với nơi đây.

Xin được bắt đầu từ dưới chân cầu Kiệu,

     Phía tay phải, khi vừa xuống dốc chân cầu Kiệu vài thước, quẹo mặt là gặp ngay xóm Vựa Gạo. Ngày xưa tấp nập các ghe thuyền từ dưới tỉnh xuống gạo nơi đây. Sau đó gạo sẽ được phân phối đến các chợ đầu mối trong thành phố. Đi thêm vài bước là phòng mạch của bác sĩ Kính, chuyên khám và giải phẩu mắt. Rồi đến tiệm thuốc Bắc của ông Lang Sách. Cách đó vài căn là tiệm bán bông cườm cho đám tang và tiệm bán đồ điện Ngọc Sơn. Bên cạnh là một ngỏ nhỏ thường gọi là hẻm cô hai Kim. Cô chuyên trị cắt, lể, giác hơi, cạo gió, bán thuốc tễ và có nhà của dịch giả chuyên dịch các truyện Tàu tên Từ Khánh Phụng. Ngoài ngỏ là tiệm sửa xe Mô Tô Chín Kết, thuốc Cam Hàng Bạc hay Nhân Phong Đường bán các loại thuốc gia truyền làm bằng bột, trị được bá bệnh. Ông chủ nhà thuốc may mắn làm chủ một lúc cả hai chị em ruột, nhưng gia đạo của ông luôn luôn trên thuận, dưới hoà và êm ấm. Con cái thì đề huề, nhưng không bao giờ có chuyện lục đục, gấu ó lẫn nhau. Nhà ông trưng bày nhiều đồ cổ. Trong số đó, giá trị nhất là một con sáo bằng ngọc quý. Tiếp theo là cà phê Hải Nàm của người Hoa. Bà con bình dân gồm nhiều thành phần như: xích lô, ba bánh, thổ mộ, lao động chân tay…tụ họp từ sáng đến chiều. Họ thường ngồi chồm hỗm hai chân trên ghế, nhâm nhi ly cà phê được pha bằng vợt để bàn mọi chuyện trên trời, dưới đất, giá cả sinh hoạt hàng ngày, chính chị, chính em, xe cán chó, chó cán xe, chuyện xảy ra trong xóm, trong nhà, chuyện bốn mươi con số đề sổ vào buổi chiều trong ngày và các con ngựa đua đưọc mang tên các nghệ sĩ cải lương nổi tiếng của Sài gòn như: Út Bạch Lan, Mỹ Châu, Lệ Thủy, Thanh Kim Huệ thường chạy thắng giải ở trường đua Phú Thọ vào hai ngày cuối tuần.

     Bước qua đường Yên Đổ (nay là Lý Chính Thắng) gặp một Villa cổ với những hòn non bộ trước sân và cây cảnh um tùm. Có lúc được dùng làm trường Tư Thục Vạn Hạnh do Thầy Thich Đức Nghiệp làm Hiệu Trưởng. Về sau trường biến thành cư xá cho quân đội Mỹ thuê. Kề bên có một bảo sanh viện của người Hoa, được mang tên chủ nhân là Lương Kim Vi, Ngoài ra còn được gọi là nhà thương cô Mụ Lé. Có lẽ vì mắt cô bị bị lé? Hầu hết bà bầu vùng Đa Kao, Tân Định và nhiều nơi khác thường đến đây để khai hoa, nở nhụy. Người ta nói cô mụ Lé rất mát tay. Bà đỡ đẻ chưa bao giờ xảy ra chuyện đáng tiếc hay nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi. Bao giờ cũng mẹ tròn, con vuông và dễ nuôi.  Sau khi về nhà, các sản phụ thường mang quà đến biếu cô để đền ơn. Kế bên là tiệm uốn tóc Tân Hồng Kông. Thợ của tiệm đa số là đàn ông, nhưng tướng đi thì õng a, õng ẹo, nhún nha, nhún nhảy như đang múa. Hai bàn tay với móng để thật dài. Mỗi khi gội đầu, bới tóc cho mấy bà, mấy cô thì các bà, các cô cảm thấy lâng lâng, khoái hết biết trời trăng, mây nước.!

     Rồi đến hiệu thuốc hiệu con Gà, chuyên bán thuốc cúm, ho, trị tứ thời cảm mạo như: dầu gió, dầu Nhị Thiên Đường, dầu Khuynh Diệp của Bác Sĩ Bùi Kiến Tín, dầu nóng Ấn Độ, dầu cù là Mát Su, thuốc dán hiệu con Rắn, Ký ninh,…, Tiếp đến là tiệm chụp hình Chí Mỹ, chuyên chụp hình học sinh, tài tử. giai nhân. Trước nhà cạnh bên luôn luôn có vài chiếc xe ba bánh đậu. Đó là tiệm bán than Tân Hồng Yến. Bà chủ có cô con gái học Régina Pacis rất xinh xinh. Lâu lâu em ra phụ má tính tiền. làm ai cũng muốn đến mua than mỗi ngày. Nằm kế bên tiệm than là tiệm Thuốc Tây Trần Ngọc Tiếng do Dược Sư Trần Ngọc Tiếng làm chủ. Các sinh viên Đại Học Dược Khoa năm cuối thường đến đây thực tập, trước khi chuẩn bị thi tốt nghiệp ra trường. Phu nhân của ông thuộc giòng họ Dương nổi tiếng.    

       Bước qua đường Nguyễn Văn Mai là Pháp Hoa Ngân Hàng, rồi tới tiệm may Thái Lai, chuyên may âu phục, veston cho nam giới. Bên cạnh là tiệm thuốc Bắc của ông Thần Bút mà hai bàn tay của ông để các móng dài cả tấc, nhìn giống như rễ tre. Trẻ con trong vùng thường đi lượm vỏ quit đem phơi khô gọi là Trần Bì, bán cho ông để mua quà bánh. Bên cạnh là phòng mạch của Giáo Sư Bác Sĩ Y khoa nổi tiếng Trần Ngọc Ninh chuyên về xương. Đi thêm vài thước là tiệm bán đồ điện. Cạnh bên có một hẻm nhỏ có nhà của vỏ sư nhu đạo Nguyễn Hữu Khánh, nguyên huấn luyện viên võ thuật cho Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia. Nghe đâu vỏ sư Khánh mất năm 1977 tại Mong Cáy. Cách nhà ông vài căn là nhà thầy Tổng Giám Thị trường Trung Học Công Lập Trần Lục. Phía trước hẻm, ban ngày bán cà phê bình dân, ban đêm có xe hủ tíu mì, hoành thánh, bánh tôm chiên của người Hoa rất đông khách đi chơi khuya về ghé thưởng thức. Bên cạnh là tiệm bán nước sinh tố trái cây và rạp hát Tân Đô. Về sau đổi tên là Kinh Thành thường chiếu các phim tình cảm Ấn Độ và cũng là chỗ cho các đoàn cải lương đến trình diễn sau khi đã đi lưu diễn ở các tỉnh xa về. Một vở tuồng cải lương mà tôi xem lúc nhỏ “Khi Hoa Anh Đào Nở” do nghệ sĩ Thành Được đóng vai chánh mà cho đến bây giờ tôi vẫn không quên.

     Cách rạp hát khoảng mười mét là tiệm bán cơm gà Hồng Phát, tiệm bán quân phuc và huy hiệu quân đội Nam Nhi. Sau đó là một con hẻm có khoảng mười căn. Hẻm này cũng là cổng sau trường Đồ Chiểu buổi sáng, trường Trần Lục buổi trưa và cũng là cổng sau của trường tiểu học con trai Tân Định. Trong trường Đồ Chiểu có một sân quần vợt. Cuối tuần các công chức, thầy giáo thường đến đây tập dượt. Đôi khi cáp độ cà phê, cà pháo cho vui.  Sân trường có nhiều cây Phượng Vỹ cho bóng mát. Vào mùa hè Hoa Phượng nở đỏ rực với tiếng ve sầu kêu inh ỏi, khoảng mười căn nhà bằng gạch dành cho giáo viên và lao công của trường.

     Bước ra khỏi hẻm có tiệm thuốc Đông Y Vạn Thọ Đường của người Hoa. Các con gái ông chủ đều tốt tướng, phì nhiêu. Rồi đến tiệm bán dụng cụ học sinh Tiến Hưng. Bên cạnh là đại lý bia, nước ngọt Hồ Văn. Ông chủ có nước da ngâm den, dáng dong dỏng cao và là một đấu thủ quân vợt có hạng ở sân trường Đồ Chiểu. Khi thua độ hay bị chọc quê thì ông thường quăng vợt xuống sân xi măng. Tuần sau thấy ông cầm cây vợt mới

     Bây giờ băng qua đường Nguyễn Đình Chiểu (nay là Trần Quốc Toản.) Ở hai bên đầu đường là hai quán cà phê bình dân của người Hoa. Cách khoảng hai chục thước phía tay trái, nằm đối diện cổng trước của trường Đồ Chiểu là tiệm thuốc Bắc tên Đại Cồ Việt. Ông có nhiều con, nhưng một cô tên Mẫn đang là sinh viên Đại Học Văn Khoa Sài Gòn được bà con khen rất nhiều về tài xem bói bài Tây. Ngoài ra cô có vóc dáng cao, cặp mát đẹp, nét hơi lai và nói chuyện rất có duyên. Muốn được cô xem phải lấy số thứ tự trước.

      Tôi nhớ lại lúc vừa thuyên chuyển từ Sơn Trà về Saigon mới mấy ngày. Một đàn anh dự định làm bi si néc về xuất nhập cảng vải vóc, tơ lụa đã rủ tôi cùng đi xem với anh. Tôi không tin lắm, nhưng vẫn cứ đi theo. Một phần tò mò, một phần muốn thử xem thiên hạ đồn có đúng hay không?

        Đàn anh tôi được mời xem trước. Theo các lá bài mà đàn anh tôi bắt đưa cho cô đoán. Cô khuyên anh hãy an phận chờ thời, đừng nên phiêu lưu trong lúc này. không được cơm cháo gì mà còn bị tiền mất, tật mạng. Chưa kể là có thể dính dáng vào vòng lao lý. Nghe cô nói xong, mặt anh đượm vẻ buồn buồn và suy tư và không dám mạo hiểm “vì anh rất tin tưởng cô Mẫn.”

      Bây giờ đến phiên tôi. Cô nhìn tôi và nói:” Nếu anh tin thì hãy nhờ tôi coi. Còn như không tin thì đừng đụng các lá bài, tốn thời giờ vô ích.”

      Tôi vội vàng trả lời “vì tin, nên mới đến đây nhờ cô xem giúp.” Thế là cô trao cho tôi một xấp bài gồm ba mươi hai lá và biểu tôi vừa xào bài, vừa khấn nguyện những gì mà tôi ước muốn. Sau khi xào bài xong, tôi trao lại cho cô. Ngay tức thì, cô xoè xấp bài thành hình cây quạt rất nhanh.

      Cô nói như ra lệnh: “Anh hãy bốc mỗi tay một lá. Tay trái trước, tay mặt sau - Nam tả, Nữ hữu.” Cô đặt hai lá bài mà tôi vừa bốc vào trong xấp bài. Sau đó cô xào đi, xào lại nhiều lần. Kế tiếp cô trải các lá bài theo ba hàng dọc. Sau vài phút trầm ngâm với các lá bài trước mặt. Cô nhìn tôi, rồi cho biết:” Quẻ bài sao tui thấy rất ngồ ngộ?” Theo quẻ bài này thì anh sắp phải đi xa khỏi Sài Gòn một thời gian.”

     Nghe xong, Tôi hơi ngạc nhiên. Tôi nói với cô: “Làm gì có chuyện đó xảy ra!” Tôi mới thuyên chuyển về Sài Sòn chưa tới một tuần thì làm sao có thể bị đổi đi đâu dễ dàng vậy? Cô trả lời: “Quẻ bài lên sao, thì tôi nói vậy, chứ không phải do tôi tự động chế ra. Còn tin hay không là tùy anh.”  

     Sau đó tôi hỏi thêm:” Nếu chẳng may vì lý do nào đó mà tôi bị đi xa như cô cho biết thì tôi có gặp chuyện xấu hay bất lợi gì không?” Cô trao xấp bài lại cho tôi và bảo tôi xào bảy lần và kinh ra làm đôi. Lần này cô xếp bài theo hai hàng dọc. Sau đó cô nhìn tôi như thôi miên. rồi cô nói tiếp: “Theo quẻ bài lần này thì anh may mắn thoát một tình huống có thể nguy hiểm đến tính mạng.” Tuy nhiên nhờ phúc đức và ông bà khuất mặt, khuất mày phù trợ sẽ giúp anh không bị hề hấn gì hết!

     Cô dùng ngón trỏ chỉ vào ba lá bài nằm liên tiếp nhau: Già chuồn, Già cơ và Già rô. Cô nói:” Anh rất may mắn.” Một lúc mà anh được ba ông Thần hộ mạng phù hộ và giúp đỡ. Chắc là sẽ không xảy ra gì nguy khốn đến tính mạng đâu!” Tiếp theo, cô nhìn và hỏi tôi có còn thắc mắc gì nữa không? Tôi trả lời “Không” và móc bóp lấy tiền ra đặt quẻ cho cô.

     Bước chân ra về mà trong lòng cứ lo ngay ngáy. Phải chi đừng đi coi bói, để khỏi phiền phức, để khỏi nhức đầu. Tôi nói thầm trong miệng: “Bói ra ma. Quét nhà ra rác. Chuyện tào lao thiên hạ!” Cầu mong không phải là sự thật.

     Mấy hôm sau, đơn vị tôi mới vừa đổi về. Theo nhu cầu huấn luyện, nên phải cử một sĩ quan tăng phái đề hướng dẫn thực tập bằng máy T2 và T4 về” Nghênh Cản Giả Tạo”cho các Sĩ Quan Điều Không (Air Weapons Controller) thuộc Đài Kiểm Báo 921 tức Peacock (Pleiku.)

      Một Sĩ Quan thâm niên hơn tôi được chọn trong chuyến công tác này. Nhưng hôm sau, Th/tá Trưởng Phòng Hành Quân đơn vị mời tôi lên phòng làm việc của ông và trao cho tôi Sự Vụ Lệnh lên đường đi thăm “Em Pleiku má đỏ, môi hồng” thay thế đàn anh, vì giờ chót niên trưởng của tôi phải nhập bệnh viện bất ngờ! Tôi vui vẻ, không thắc mắc và nhận sự vụ lệnh bước ra khỏi phòng. Tôi nghĩ mình mới đổi về, vừa mới chân ưót, chân ráo, chưa có dây mơ, rễ má. Dĩ nhiên bị chỉ định đi thay, thì đâu có gì là đáng ngạc nhiên!!!

     Cầm Sự Vụ Lệnh trên tay vừa đi, vừa hát khe khẻ bài “Tàu Đêm Năm Cũ” của nhạc sĩ  Trúc Phương “ Lòng buồn dạt dào, nhớ hôm nào..” Bây giờ tôi bắt đầu khâm phục tài bói bài của cô Mẫn “sao cô nói đúng và linh ứng quá.!”

     Và thêm một chuyện khác làm tôi lại càng thán phục tài bói bài của cô hơn.

     Khi lên đến Pleiku công tác khoảng hơn nửa tháng. Vào ngày cuối tuần của đầu tháng 4/1973. Tôi gặp khó khăn về tài chánh. Số tiền mang theo xài sắp cạn, nhưng không muốn hỏi mượn bạn bè. Vì thế tôi theo trực thăng của Phi Đoàn 229 (Lạc Long) do Tr/úy PHB và LVS lái đưa nhân viên của phi đoàn đi phép về Saigon. Trong lúc phi hành đoàn làm các thủ tục tiền phi. Tình cờ! Tôi gặp một anh bạn cùng khoá là Tr/úy Lý. Ch…, thuộc Phi Đoàn 235 (Sơn Dương) đang đi lại một chiếc trực thăng đậu gần bên. Anh Ch.. nói sẽ  đi Nha Trang. Anh rủ tôi đi theo để cho biết nhà anh ở Thành, cách Thành Phố Nha Trang khoảng hơn mười cây số. Tôi thú thiệt với anh là tôi “Mậu Lúi”, phải về Sàigòn xin gia đình tiếp viện, thì làm sao mà đi theo được! Anh Ch… nói: “Bạn đừng lo, có gì tui cân hết.” Nghĩ tình đồng khoá và tình cảm quý mến anh dành cho tôi, nên tôi bèn xuống phi cơ của Tr/uy B và chạy sang phi cơ của anh. Cùng lúc đó, một anh bạn cùng khoá khác của tôi là Tr/úy VĐQ, gốc Thiếu Sinh Quân, Sĩ Quan Vũ Khí SĐ6/KQ, vội nhảy lên chiếc trực thăng của Tr/uy B thế tôi, để về thi Luật ở Saigon cho kịp ngày hôm sau.

     Khi trực thăng do Tr/úy Ch…lái, đang bay trên không phận Tỉnh Phú Bổn, thì nghe trên tần số báo nguy 243.0 cho biết có một phi cơ trực thăng vừa bị rớt ở Ban Mê Thuộc. Anh Ch…quay cổ lại nói với tôi:“ Đó là chiếc trực thăng do Tr/úy PHB và LVS lái, mà lúc ở phi trường Cù Hanh tôi đã bước xuống để sang phi cơ của anh.”

     Chiếc phi cơ bị lâm nạn cháy, phát nổ tan tành. Tất cả phi hành đoàn, cùng hành khách trên phi cơ không một ai sống sót. Tôi đang ở trên độ cao mấy ngàn bộ, thời tiết rất lạnh, thế mà mồ hôi cứ tuôn ra như tắm. Tôi bàng hoàng lâm râm khấn Trời Phật, vì mình vừa thoát chết trong đường tơ, kẻ tóc. Quả là cô Mẫn đã phán không sai chút nào!

“Dù gặp hiểm nguy, nhưng vẫn hoàn toàn bình yên vô sự và tai qua nạn khòi”

          Bây giờ đi thêm vài chục thước là tiệm phở Hoà Bình, nhà in Sài Gòn Ấn Quán, một con hẻm ra được đường Pasteur. Kế bên có ban kích động nhạc gia đình do người cha làm ông Bầu. Các con ông có thể chơi nhiều loại nhạc khí và được hướng dẫn bởi người con lớn tên Long. Ban nhạc thường đi trinh diễn cho các câu lạc bộ của quân đội Hoa Kỳ. Sau đó là cái mả bằng đá ong nằm bên trái góc đường Pasteur và Nguyễn Đình Chiểu. Nằm đối diện là Trường Anh Văn Khải Minh. Đây là một trong những trường dạy tiếng Anh đầu tiên của Sàigòn. Lúc đó phong trào làm sở Mỹ đang nổi lên rầm rộ, nên bà con ghi tên học trường này rất đông. Cũng cần kể thêm nhà ông chủ hảng Sơn Mài Thành Lễ nằm trên khoảng đường này, mà một trong các con trai của ông tên NTT..là Phi Công lái Phản Lực Cơ F5-E và hảng xe đò của ông Phạm Hoè mang tên Cosara, với những chiếc xe buýt sơn màu xanh da trời có một không hai ở Sàigòn. Vượt qua khỏi đường Công Lý khoảng 200 thước là cô nhi viện An Lạc phía bên tay phải. Đường Nguyễn Đinh Chiểu chấm dứt, khi gặp đường Trương Minh Giảng.

Trở lại Hai Bà Trưng. Nằm đối diện chợ Tân Định là các tiệm tạp hoá của người Hoa, bán đủ thứ từ mỹ phẩm đến mọi đồ dùng trong nhà. Ngoài ra có cả phòng trám, trồng răng vàng, răng bạc, nhổ răng không đau. Sau đó là nhà thuốc Kim Tân, bán thuốc cãi lão hoàn đồng, có bày một tủ kính một chàng lực sĩ vai u, thịt bắp đang cung tay gồng mình. Đầu ngỏ hẻm Kim Tân có một chiếc xe nhỏ với tủ kính bán dây nịt da, viết Bic, viết máy Parker, Calot, hộp quẹt Zippo và nhiều thứ linh tinh khác. Đi thêm vài bước là trường Thiên Phước với các nữ sinh đồng phục áo đầm màu hồng. Đến giờ vào lớp và tan học, xe Jeep của quân đôi, xe du lịch đưa đón học sinh gây trở ngại lưu thông, làm tắt nghẻn cả khúc đường Hai Bà Trưng.

Sau đó tới Nhà Thờ Tân Định, nguy nga, tráng lệ đã tô điểm cho Tân Định thêm nét hoành tráng. Bên trong nhà thờ Tân Định có một cửa sắt lớn. Cửa chỉ mở khi nào có lễ lớn, đi ra được đường Hiền Vương, Pasteur, Nguyễn Đình Chiễu và Huỳnh Tịnh Của. Trong hẻm này có trường La San Đức Minh. Trở ra nhà thờ Tân Định, đi thêm khoảng mười thưóc nửa là cà phê Thu Hương, mà mỗi khi có ai viết về cà phê Saìgon đều luôn luôn nhắc đến tên, kèm theo vài hàng nói về ông chủ rất khó tính. Gương mặt ông lúc nào cũng khó đăm đăm. Khách uống cà phê phin, không được tự tiện châm nước sôi vào tách mà phải do chính tự tay ông châm vào thì ông mới chịu. Tuy nhiên, ông rất hiền và dễ mến. Riêng tôi mỗi khi đến quán Thu Hương, tôi chỉ kêu nước chanh rum hay dùng chè đậu xanh với đá bào nhuyễn. Gần cuối đường là tiệm may khá nổi tiêng Paris Mode có hai ngưòi con trai tên Bảo và Toàn.

       Bây giờ sang phía tay trái đoạn đuờng dễ thương.

      Đoạn đường này cũng buôn bán ì xèo, sầm uất. Vừa xuống dốc cầu Kiệu, quẹo trái là một hẻm nhỏ. Nơi đây chuyên bán thịt chó, đi kèm theo là một đơn vị săn trộm chó chuyên nghiệp, để cung cấp cho các cửa hàng bán cờ tây. Đội quân  này chỉ  xuất hiện về đêm, hoặc đi xa về phía ngoại ô. Em chó nào sút dây cột, chạy tung tăng, hớn hở mừng được “ Hát bài ca tự do”  là các chàng săn bắt chó canh me, dùng một ống nước với thòng lọng làm bằng dây thắng xe giựt lẹ làng trong tích tắc, bỏ “chiến lợi phẩm” ngay vào trong bao bố cầm sẵn trên tay, không cho các em kịp ú ớ, kêu la cầu cứu.

     Nếu em chó nào may mắn xinh đẹp, có giá trị thì họ giữ lại, để các chủ mất chó có thể đến đây nhận diện và xin được chuộc cục cưng lại theo luật giang hồ. Nếu chậm vài ngày mà chưa đến chuộc thì các em cũng sẽ biến thành rựa mận và cẩu bảy món. Đi thêm vài bưóc là tiệm bán gạo Ngọc Anh, tiệm làm nón nỉ, cây xăng Hai Bà Trưng, hiệu trà Phật Tổ bán các loại trà đặc biệt cho những ai ghiền uống trà, tiệm điện Thành Mỹ.  Khoảng mười thước là tiệm sơn Mậu Ký, hiệu buôn xe đạp có tên là Đoàn Văn Thẩm chuyên bán phụ tùng và lắp ráp xe đạp nhập cảng của Pháp hay Ý. Các cua rơ xe đạp nhà nghề là khách hàng thường xuyên của tiệm này. Ngay góc Hai Bà Trưng và Trần Quang Khải là phòng mạch của Bác Sĩ Nhi Khoa tên Hạnh

        Vừa qua khỏi đường Trần Quang Khải là quán cơm bình dân cây Điệp. Kế bên là hảng gạch bông Vân Sơn, chuyên sản xuất và bán gạch bông. Chủ tiệm cũng có các cô con gái rất dễ thương. Sau này ông khuếch trương thêm về Billards, cũng mang tên Vân Sơn. Nơi tụ tập của học sinh cúp cua đến đây để thụt giò gà và mắt kiếng. Hôm nào kẹt tiền, các em đem sách học đi cầm hoặc bán để chơi tiếp. Tôi cũng là một thân chủ của Billards Vân Sơn. Tuy nhiên, khi không có tiền, tôi cố nhịn, không dám đem sách vở đi cầm vì sợ bị đòn. Nằm sát bên gạch bông Vân Sơn, cũng có tiệm bán xe đạp mang tên chủ nhân là Trần Xuân Cường. Thêm vài bước nữa là thuốc lào Vĩnh Bảo, rồi tiệm nhuộm Tô Châu.

     Bây giờ cũng phải kể thêm tiệm chụp hình Văn Hoa có mặt đầu tiên ở vùng Tân Định. Trong hẻm tiệm hình Văn Hoa có nhà của cua rơ Nguyễn Văn Châu. Anh đã làm rạng danh nền đua xe đạp nước nhà, mà cho đến nay chưa có bất cứ một cua rơ xe đạp Việt Nam nào lâp được thành tích “Vô tiền, khoáng hậu” như anh. Trong cùng năm 1961. Anh đã đoạt một lúc hai giải thưởng lớn “Vô địch nước rút xe đạp Á Châu tại Tokyo và Đông Nam Á tại Miến Điện.” Hiện anh đã ngoài 70 tuổi, đang phụ con trai có tiệm ăn trên đường Hai Bà Trưng, dưới chân dốc cầu Kiệu. Tiệm chuyên bán hủ tíu Mỹ Tho, Nam Vang, bún nước lèo, bánh bèo bì, bánh canh giò heo. Khách đến ủng hộ rất đông. Trong hẻm tiệm hình cũng có nhà Vũ Sư Nguyễn Thống và Nhạc Sĩ Nguyễn Ánh Chín.     

       Cạnh hẻm tiệm hình Văn Hoa là Bi Da và Phở cùng mang tên Vạn Lợi nằm chung với  nhau. Kế bên là một con hẻm cụt, có trồng một cây Đa. Đầu hẻm có ông thợ chuyên môn sửa giầy dép và cạc táp giá rất bình dân. Thỉnh thoảng, ông biểu diễn một màn giựt gân. Ông ghim cây kim vào lưng bàn tay hay cắm phía trên lông mày, trong khi lúc kéo chỉ. Sau đó là hiệu kem Hoàn Kiếm với hai loại kem đậu xanh và sầu riêng độc đáo không nơi nào sánh bằng. Tiếp theo là tiệm chụp hình Mỹ Quang do hai anh em ruột cùng làm chủ. Tiệm có để  hình cô bạn gái cùng lớp trong tủ kính đặt trước tiệm, mà chúng tôi, đứa nào cũng ngắm nghé nhào vô. Mỗi ngày đi học ngang qua, tụi tôi đều dừng lại vài phút để chiêm ngưỡng người tình có chân dung này. Cuối cùng tất cả chúng tôi đều thất vọng ê chề vì một anh phi công trực thăng hào hoa, phong nhã, đeo P.38 với cái báng inox xề xệ đã lọt vào “trái tim không ngủ yên của nàng.”

      Tôi cũng kể thêm garage Chín Lê, nơi sửa chữa xe hơi nổi tiếng, có con hẻm nhỏ ra đươc đường Trần Quang Khải và tiệm thịt bò Thành Thể với cậu ấm tên N.., biệt danh là N..Thịt Bò. N.. thuộc loại con cưng, được cha mẹ thương tậu cho một xế nổ hai bánh để đến trường, trong khi đó bạn bè chỉ dùng lô ca chân hay xe đạp là cao cấp nhất rồi!. Anh chàng này võ nghệ đầy mình, được các người làm công của tiệm, chân tay vạm vỡ, bắp thịt cuồn cuộn và mạnh khoẻ. Họ sẵn sàng bảo vệ cậu ấm mỗi khi lâm chiến với các đấng giang hồ trong vùng đến hỏi thăm sức khoẻ . Sau này nghe nói, N.. làm cận vệ cho nột xếp lớn trong Không Quân..Cũng nói thêm cạnh thịt bò Thành Thể có mấy tiệm bán vàng. Tuy nhiên tiệm vàng Mỹ Thịnh là có vẻ đặc biệt, vì ông bà chủ đã cùng nhau hợp tác tăng gia sản xuất gần một tiểu đội toàn là công chúa. Sau này, có lẽ nhờ khấn nguyện hay đi các đền chùa, nhà thờ cầu xin. Nên ông bà kiếm được thêm một hoàng nam.? Các con gái của ông bà đều cao nghều nghệu, hầu hết đều học trường Đầm.  

      Qua khỏi đường Bà Lê Chân là y viện miễn phí Tân Định, chuyên chữa bệnh cho người nghèo. Cạnh bên là chợ Tân Định, một ngôi chợ cũng thuộc loại tầm cỡ ở Sài gòn. Chợ đúng là của nhà giàu vì hàng ngày xe hơi láng coóng đưa các bà, các cô đến đây mua thịt cá, hoa quả, vải vóc toàn là các thứ tuyển chọn. Trước chợ có những sạp trái cây trưng bày rất đẹp mắt với những trái vú sữa màu tím chín mộng, sầu riêng thơm ngát, chôm chôm, soài, bòn bon, lê, táo, dâu, bưởi, ổi xá lị. mận sọc…Mùa nào, quả nấy. Chính giữa mặt tiền của chợ, phía trên cao là chiếc đồng hồ tròn, đường kính rât to, càng tô điểm cho chợ Tân Định thêm một hình ảnh uy nghi, bề thế.

         Buổi chiều bên hông chợ, nằm trên đường Trần Văn Thạch. Đầu ngả ba góc Hai Bà Trưng là Bar Bình Viện bán la de, rượu đế, củ kiệu, tôm khô, các món nhậu. Thỉnh thoảng xảy ra những trận thư hùng, bàn ghế bay tứ tung, chai lọ nằm ngổn ngang trên đất vì các đệ tử lưu linh quá chén, lời qua tiếng lại, hay không còn kiểm soát được mình. Ngoài ra có các xe hủ tíu, mì hoành thánh, sâm bổ lượng, khô mực, hột vịt lộn, ốc gạo, ốc hương, ốc len xào dừa, cháo hột vịt muối, nem nướng tạo nên hoạt cảnh ồn áo, náo nhiệt cho đến nửa đêm về sáng. Nhìn sang bên đường là tiệm trà Mậu Ký lấy hình con chuột làm biểu tượng.

      Bước sang đường Trần Văn Thạch (nay là Nguyễn hữu Cầu) là một tiệm sản xuất bánh mì, ngỏ hẻm kế bên là lò luyện ca sĩ mầm non của ba nhạc sĩ Lê Minh Bằng gồm: Lê Dinh, Minh Kỳ và Anh Bằng. Ngày ngày, các em ôm mộng làm ca sĩ đến đây học nhạc lý, luyện giọng để hy vọng trở thành ca sĩ được trình diễn ở phòng trà, đại nhạc hội, đài phát thanh, đài truyền hình…. Không nghe nói có ca sĩ nào thành danh xuất thân từ lò luyện này. Kể tới là nhà thuốc Kim Khuê có con cọp nhồi bông rất uy nghi bày trong tủ kính trước tiệm.

     Tiếp đến một tiệm chụp hình nữa cũng khá nổi tiếng là Luyến Photo, trường dạy đánh máy chữ Lectason. Cách đó vài căn là hiệu bán kính đeo mắt Kính Tiên, có bán cà phê phía trước. Tiệm nằm ngay góc Đinh Công Tráng và Hai Bà Trưng. Kế bên là tiệm chụp hình Duy Hy. Đi bộ qua đường Đinh Công Tráng là tiệm hòm Vạn Thọ, tiệm giày Trinh Shoes. Có lẻ con gái chủ tiệm tên Trinh? Các tay chơi thường thích đến đây để đóng những đôi giầy theo ý thích của mình hay sắm các đôi giầy nhập về từ Ý Đại Lợi và tiệm mang tên Đô Hội. Kế tiêp là Bưu Điện Tân Định, có con hẻm nhỏ đi ra được đường Hiền Vương. Hồi đó, nơi đây có một khoảng đất rộng như lòng chảo với mấy cây me già rất sai trái. Con nít các nơi thường kéo đến hái me, đá banh, chơi năm mười, u bắt mọi, tạt lon, đánh đáo hay bắn đạn.

     Đặc biệt đầu hẻm phải kể thêm tiệm hòm tên Tobia nối tiếng hơn một chút vì có quý tử tên H…, biệt danh H…Tobia, cựu SVSQ/KQ giải ngũ vì bị tai nạn ở trường bay. Công tử H… Tobia nổi tiếng là tay chơi có hạng ở Saigon lúc bấy giờ. Nay thì chàng đã già và gác kiếm quy hàng, không còn là dân chơi cầu ba cẳng nữa! Anh chuyển sang vui thú điền viên với chim, hoa, cá, cảnh và chăn nuôi bốn mươi con thú. Chiều chiều đón nghe radio chờ kết quả.

      Cuối cùng là tiệm làm cửa sắt, máng xối và hàn gió đá của nhà hai anh em cua rơ xe đạp Thông Vận Binh nổi tiếng một thời: Trần Gia Thu và Trần Gia Châu. Vài ngày trước mỗi lần tranh đua, cả hai anh em thường đem xe đạp của mình ra kiểm soát lại tất cả: dây xên, đạn, thắng, vỏ, ruột… và vô dầu mỡ rất kỹ lưỡng. Nhích thêm vài mét là một ngỏ hẻm đi ra được đường Hiền Vương. Nếu queo phải gặp trường dạy lái xe hơi Mayer của ông Giáp Văn Thập, tức ông Nghị Còi Ô Tô. Cạnh bên là nhà của nghệ sĩ hài Mỹ Trinh số 110, tiệm cơm tấm Hiền vương, số 114 với món bì, sườn nướng, chả trứng và xíu mại độc đáo! Nếu như quẹo trái, đi thêm hơn hai mươi mét là trường Mẫu Giáo Michelet.

Tóm lại, chỉ một đoạn đường ngắn mà biết bao nhiêu điều để viết, để tả và để hoài niệm.

      Ôi! Tân Định của tôi và những ai có cảm tình với Tân Đinh. Dù bất cứ không gian và thời gian nào vẫn mãi mãi không bao giờ quên.

Trần Đình Phước 
(San José – California –Tháng Mười, năm 2013)